Dzieci bydgoskiego Stomilu. Pracownicy o zakładzie-matce

Krystyna Węckowska (42 lata w Stomilu) - magazynier:

Jestem dzieckiem Stomilu. Szkoła i pierwsza praca to właśnie Stomil. Kończyłam przyzakładową szkołę chemiczną. Dojeżdżałam do niej do Łabiszyna, a praktyki były tutaj, przy Toruńskiej. Pochodzę z Tarkowa Górnego. Leży przy drodze z Bydgoszczy do Inowrocławia. Miałam kawałek drogi do szkoły. Mieliśmy trochę taką zbieraninę młodzieży z okolic Bydgoszczy. Było fajnie. Pamiętam nauczycieli, choć przecież minęło wiele czasu. Uczyli nas pan Radomski, pan Kiersztyn. Dojeżdżałam do Brzozy, potem autobusem do Łabiszyna. Przyszłam do tej fabryki 42 lata temu i nigdzie indziej nie pracowałam.

Potem już naturalną koleją rzeczy zaczęłam pracować w Stomilu. Zaczynałam na wykańczalni, w budynku za tzw. walcownią. Wykańczalnia to był oddział pracy chronionej dla kobiet w ciąży i innych, które nie mogły wykonywać ciężkiej pracy, bo takiej dużo mamy w Stomilu. Ja tam się załapałam jako 'normalny' pracownik, niewymagający specjalnej ochrony. Obcinałam gumę nożyczkami, ale krótko pracowałam w tamtym miejscu. Chyba tylko rok. Potem przyszłam do magazynu, który też się mieścił w tamtym budynku. To trwało dosyć długo, ale jak produkcja została stopniowo przenoszona, utworzono magazyn centralny w obecnym budynku.

W firmie był hotel robotniczy, ale ja w nim nie mieszkałam. Na początku dostałam prywatną kwaterę. Nie musiałam wreszcie dojeżdżać z Tarkowa. Częściowo płacił za nią zakład. Potem wybudowali też zakładowe bloki w Fordonie. Przeniosłam się tam na pokój. I też częściowo zakład to finansował.

Z wczasów zakładowych nie korzystałam. Wolałam jechać w inne otoczenie, niż cały rok przebywać z tymi samymi ludźmi. Wielu jednak urlopy spędzało w Karpaczu czy Dźwirzynie za dużo mniejsze pieniądze, bo zakład dopłacał. Jeździłam w inne miejsce, ale nie dlatego, że ludzie ze Stomilu nie odpowiadali. Przeciwnie, byli naprawdę mili i serdeczni. Było wesoło. Utrzymywało się kontakty poza pracą, ale co inne było ważne. Jeśli była taka potrzeba, pomagało się drugiemu, nawet jeśli skończyłeś swoją pracę. A jak było wszystko zrobione, siadaliśmy i odpoczywaliśmy wszyscy razem. Nie było podejścia, że zajmuję się tylko swoją działką, a innej palcem nie ruszę. Pod tym względem byliśmy scaleni i szanowaliśmy się.

I to mimo to, że w dawnych czasach praca była cięższa. To była masakra. Teraz jest jak w przedszkolu. Nie trzeba aż tyle dźwigać, jest dużo mechanizacji. Dawniej musieliśmy towar przerzucać ręcznie i wynosić wąskimi ganeczkami.

Mam trzy lata do emerytury i chcę tu zostać. Nie mam wyjścia. Kto by nas teraz wziął, w naszym wieku. Mam szczęście, bo lubię to, co robię. Miałam propozycję, aby przejść do księgowości, ale bym się tam męczyła. Muszę być w ruchu, bo na siedząco się męczę.

Edyta Kaczorek (30 lat w Stomilu), operatorka oplatarek w zakładzie produkcji węży hydraulicznych:

Właśnie minęło 30 lat, jak pracuję w tej firmie. Pięć lat przede mną przyszła do Stomilu starsza siostra. Ściągnęła mnie tutaj za sobą. Kusiła dobrymi zarobkami i wtedy rzeczywiście tak było. Do tego jeszcze naprawdę miła atmosfera panowała, więc zdecydowałam, że przyjdę za nią na Toruńską. Tutaj poznałam swojego męża, który był elektrykiem. Przychodził, kiedy trzeba było coś naprawić przy maszynie. W ten sposób się poznaliśmy. A żeby było zabawniej, okazało się wówczas, że mieszkamy dwie wioski od siebie, a dopiero w pracy się poznaliśmy i potem pobraliśmy. Już razem nie pracujemy. Mąż przeszedł do innej firmy.

Kiedyś w Stomilu były lepsze czasy. Dostawało się dodatkowe premie, i to na dosyć wysokim poziomie. W każdym miejscu jest jednak podobnie i nie ma co narzekać. Ludzie są na szczęście w porządku.

W dawnych czasach, na początku mojej pracy w Stomilu, jeździliśmy na wczasy. Zakład miał swoje ośrodki i można było za małe pieniądze odpocząć zimą w górach albo latem nad morzem, w Karpaczu i Dźwirzynie. Na pewno tamte lata były fajniejsze. Na szczęście lubię swoją pracę. Skoro 30 lat tutaj jestem, muszę ją lubić - prawda? Obsługuję maszyny - oplatarki Mayery. Cztery akurat obsługuję, ale zdarza się, że pięć i nawet sześć maszyn jest do obsłużenia. Tak się dzieje, kiedy nie ma ludzi. Mayery oplatają specjalnymi drutami metalowymi węże hydrauliczne, które tu w Stomilu produkujemy.

Zaczynam rano od sprawdzenia, co mam zaplanowane do zrobienia. Potem sprawdzam, jakie są braki, eliminuję je. Każda z moich maszyn jest zaprogramowana, ile ma metrów wykonać. W zależności od średnicy węża robię przeciętnie około 500 metrów na każdą maszynę w trakcie zmiany. Wychodzi więc, że nawet i 3 kilometry na zmianę wykonam.

Kobieta ma w Stomilu ciężko. Bo to przecież guma, przemysł chemiczny. Jest też dużo dźwigania, ale jak widać, sporo pań tu pracuje i dajemy sobie radę. Niektóre stalowe bębny, którymi musimy operować, mają na sobie nawinięte po 2 km drutu. Nie wiem, ile w sumie ważą, ale na pewno dużo. Są na szczęście sposoby, żeby sobie i z takimi ciężarami poradzić. Niby są wózki widłowe, ale raczej dajemy sobie same radę. Akurat teraz jest w trakcie szkolenia, kursu na wózki. Zdam egzaminy i będzie jeszcze lepiej.

Andrzej Słomkowski (30 lat w Stomilu) - główny mechanik

Szukałem po studiach pracy, a to był czas, kiedy zaczęły się z nią kłopoty. Kiedyś na uczelni było masę ofert, a studiowałem budowę maszyn na bydgoskiej ATR, ale gdy kończyłem, trzeba było już chodzić po zakładach. Jechałem akurat tramwajem numer 6 i zobaczyłem tę fabrykę. Już nawet teraz nie pamiętam, czy jechałem do Zachemu szukać etatu... W każdym razie wysiadłem przy Stomilu. Poszedłem do kadr. Dowiedziałem się, że jest zapotrzebowanie.

Wtedy o firmie nie wiedziałem nic. Nazwę odczytałem z wielkiego napisu na biurowcu. Pierwszego dnia w pracy się spóźniłem. Nie wyczułem, jak długo się jedzie autobusem i tramwajem. Wyruszałem z Błonia. Teraz mieszkam na Wyżynach. Nie było rozkładów minutowych na przystankach i dojechałem spóźniony. Na szczęście nie zostało to zauważone. Główny mechanik, który mnie przyjmował, miał zwyczaj najpierw przejść się przez zakład, zobaczyć, co się dzieje na wydziałach. Gdy wrócił do biura, ja już czekałem.

Kiedy zaczynałem, w Stomilu pracowało ponad 2,8 tys, ludzi. Zakład miał filie w Łabiszynie i Podgórzynie koło Jeleniej Góry. Zarobek dla młodego inżyniera był tutaj średni. W Bydgoszczy wtedy najlepiej zarabiało się w Telfie czy Eltrze. Tam była górka. Nie żałuję, że trafiłem do Stomilu, nauczyłem się wiele.

Wciągałem się na kolejne etapy, a od dziesięciu lat sam jestem głównym mechanikiem. Zajmuję się utrzymaniem ruchu, remontami. Pracy jest bardzo dużo. Największy problem to pracownicy. Fachowcy się wykruszają w związku z wiekiem. Przechodzą na emerytury. Następców nie ma. Sam do emerytury mam jeszcze półtora roku. Z tego, co mówili koledzy, pierwszy miesiąc odbiera się jak długi urlop. A później zaczyna brakować zajęcia. Wielu z kolegów znalazło sobie lżejsze zatrudnienie. Pewnie ja zrobię tak samo.

Elżbieta Babut (35 lat w Stomilu), robotnik-magazynier w zakładzie produkcji węży przemysłowych:

Ściągnęłam siostrę z dwóch powodów. Po pierwsze - była młodsza i chciałam ją mieć na oku. A po drugie - w Stomilu kiedyś się nieźle zarabiało. Mówiłam jej: 'Chodź do nas. U nas są fajni ludzie. Po co się szarpiesz'. Pracowała jako krawcowa, marnie zarabiała. Posłuchała i jest do dziś. Sama przyszłam do pracy w Stomilu w 1983 roku. Trafiłam tu po szkole zawodowej w Chojnicach. Szukałam pracy w większym mieście, gdzie były lepsze możliwości. Przyszłam do Bydgoszczy i siedzę w Stomilu do dziś, już 35 lat. Zakład nam jeszcze dopłacał do mieszkania. Gdy zaczynałam, dostałam pokój na wynajętej kwaterze. Płaciliśmy za nią tylko 10 procent, a zakład całą resztę. To był bardzo duży plus i masa ludzi wtedy przyszła z całej Polski. Zakład dopłacał nie tylko do mieszkania, ale do wczasów, obozów dla dzieci. Wszystko to było praktycznie za darmo.

Zaczynałam pracę tam, gdzie teraz jest siostra, i dokładnie na tych samych maszynach. Najpierw były starszego typu. Te Mayery to są nowoczesne. Potem się człowiek trochę wykształcił i poszłam do biura jako referentka. Trochę w magazynie pracowałam. Do dziś pracuję w zakładzie węży przemysłowych. Robię wszystko. Jestem zaopatrzeniowcem, magazynierem, robotnikiem, referentką, ekonomistką. Jest taka potrzeba.

Fizycznie trzeba robić, więc dla kobiety nie jest łatwo. Wchodzi system czterozmianowy. Kiedyś było lepiej i ludzie też inni - teraz jeden na drugiego patrzy wilkiem. Gdy z dziewczynami się spotkamy, wspominamy lepsze czasy. Cały tramwaj jechał Toruńską i wszyscy do Stomilu. Było wesoło.