Gdzie spotkasz Białą Damę? Najciekawsze zamki w Kujawsko-Pomorskiem

Wybudowany w połowie XIII w. początkowo służył Krzyżakom jako baza wypadowa do podboju Prusów i stworzenia państwa zakonnego. Wraz z wybuchem wojny trzynastoletniej w 1454 r. zbuntowani mieszkańcy Torunia postanowili zająć krzyżacką siedzibę. 7 lutego rozpoczęli szturm zamku, który okazał się nieudany. Niezrażeni, rozpoczęli oblężenie twierdzy. Krótkie, ponieważ następnego dnia komtur Albrecht Kelb, poddał zamek i otworzył bramy krzyżackiej siedziby. Rada miejska natychmiast zdecydowała o jej wyburzeniu, aby uniemożliwić władzy zwierzchniej (niezależnie czy polskiej lub krzyżackiej) trzymanie w Toruniu wojsk. Cegły z rozbiórki posłużyły jako budulec a teren zamku został wysypiskiem śmieci. Do dziś najlepiej zachowanym fragmentem jest wieża Gdanisko, pełniąca dawniej funkcję latryny. W dobrym stanie są też podziemia zamku i mur południowy.

Krzyżacki zamek, położony blisko Torunia, ma bogatą historię: pierwszy, jeszcze drewniany zameczek, zniszczyły w XIII w. zagony litewskie. Po upadku Krzyżaków był własnością m.in. mieszczan toruńskich, prywatną posiadłością, należał do państwa pruskiego, ostatnio w posiadaniu Kościoła. Warto obejrzeć świetnie zachowane mury obronne i ciekawy portal zamkowy i dziedziniec. Możemy też wejść do zabytkowej kaplicy oraz przespacerować się lipową aleją. Wstęp do tych miejsc jest bezpłatny

Powstał w XIV wieku, był jedynym zamkiem wodnym w państwie krzyżackim. Charakterystyczną cechą były cztery cylindryczne baszty w narożach. Wielokrotnie przechodził z rąk do rąk, był m.in. własnością Torunia, później siedzibą polskich starostów królewskich. W drugiej połowie XVI wieku został przebudowany w stylu renesansowym przez kasztelana chełmińskiego Jerzego Konopackiego. Zniszczony w czasie wojen szwedzkich w XVII wieku, nie został odbudowany. Władze pruskie po 1772 r. częściowo go rozebrały. Częściowa odbudowa nastąpiła po II wojnie światowej.

Władysław Łokietek aż trzy razy próbował zdobyć tę twierdzę w latach 1329-33. Zamek jednak dobrze osłaniał granicę państwa krzyżackiego od strony Mazowsza i ziemi dobrzyńskiej. W latach 1409-11 zebrała się tu część wojsk zakonnych idących na Grunwald. Nicolaus Roder, komtur Golubia, był jednym z dwustu braci rycerzy poległych podczas bitwy. Na początku XVII w. właścicielką twierdzy była siostra króla Zygmunta III Wazy - Anna. Według legendy jej duch nawiedza to miejsce do dziś.

Zamek był świadkiem krwawej zemsty Krzyżaków na obywatelach ich państwa. To tutaj w 1397 r. szlachta chełmińska zawiązała Towarzystwo Jaszczurcze, pierwszy zorganizowany sprzeciw polityczny wobec władzy Zakonu. Dewizą ich była wzajemna pomoc osobą i majątkiem bez żadnej niewierności, fałszu, zdrady oraz wszelkiej innej chytrości przeciwko każdemu, kto dokucza, gnębi albo inną krzywdę czyni, za wyjątkiem jednak osoby wielkiego mistrza. Symbolem zaś noszona na tunice srebrna jaszczurka. Kilka miesięcy po klęsce grunwaldzkiej Krzyżacy aresztowali jako zdrajcę i stracili w pobliskim Grudziądzu Mikołaja z Ryńska, twórcę Towarzystwa; wymordowali też jego męskich potomków, łącznie z dziećmi. Ruiny zamku zagrały w 'Panu Samochodziku i templariuszach'.

W Papowie Biskupim zachowały się ruiny zamku krzyżackiego wybudowanego w XIV w. W 1411 r. kilkudziesięciu zbrojnych z zamku bydgoskiego przeszło przez bród na Wiśle pod Solcem Kujawskim i napadło na Papowo Biskupie. Z twierdzy uprowadzili konie Wielkiego Mistrza, wzięli do niewoli rycerzy i bezpiecznie wrócili do miasta. Była to jedna z ostatnich potyczek w Wielkiej Wojnie z zakonem krzyżackim. Szturm nie zakończył się szczęśliwie dla twierdzy - zniszczone zostało przedzamcze. Później zamek kazał spalić Kazimierz Jagiellończyk, jednak oddziały krzyżackie ubiegły króla i go obsadziły. W 1458 r. polskie wojska otoczyły a następnie zdobyły zamek, który ostatecznie spłonął.
Ruiny zamku są udostępnione dla zwiedzających za darmo.

Stolica ziemi, na której za sprawą Konrada Mazowieckiego zaczęła się polska historia Zakonu. Krzyżacy lokowali miasto już w 1233 r., na zasadzie zmodyfikowanego prawa magdeburskiego - stąd nazwa prawo chełmińskie. Z gotyckiego zamku został zaledwie dom konwentu, przebudowany w XIX w. - trzeba go szukać na terenie klasztoru Sióstr Miłosierdzia. Jest też tzw. wieża Mestwina, od imienia syna księcia Świętopełka, który rzekomo w tym miejscu miał być więziony przez Krzyżaków. Samo Chełmno, wzór dla wielu krzyżackich miast, to dziś miasto z niezmienionym średniowiecznym szachownicowym układem ulic i zachowanym systemem murów miejskich o długości 2,3 km.

Zamek dybowski został zbudowany przez króla Władysława Jagiełłę w latach 1424-1428. Powstała przy nim osada Nieszawa, konkurująca z krzyżackim Toruniem. Na przełomie XVII i XVIII w. zamek zdobyli Szwedzi. Stąd w 1703 roku Szwedzi ostrzeliwali oblężony Toruń, tym samym ściągając na twierdzę kontratak wojsk polskich, które ostrzelały zamek, niszcząc jego część mieszkalną. W XVIII wieku był własnością rodu Dębskich, natomiast po rozbiorach działała w nim gorzelnia. W roku 1813, 40 Francuzów wytrzymało w zamku trzymiesięczne oblężenie Rosjan, kapitulując dopiero wraz z Toruniem. Do naszych czasów zachowały się potężne mury obwodowe i dwukondygnacyjna wieża bramna. W latach 1998-2000 prowadzono na zamku badania wykopaliskowe. Wstęp na ruiny jest bezpłatny.

Zamek w Kruszwicy został wzniesiony około 1350 r. za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Była to potężna twierdza broniąca granic Polski przed Krzyżakami. Postawiono go z cegły na planie zbliżonym do prostokąta i obwiedziono murem obronnym o wysokości 11 metrów. Warownia otoczona była fosą i częstokołem, a w północno-zachodnim narożniku strzegła jej ośmiokątna wieża, nazwana później Mysią. Do dziś kojarzy się z legendą o srogim królu Popielu, którego zjadły za karę gryzonie. Wieża pełniła funkcję punktu obserwacyjnego i była ostatnim schronieniem obrońców zamku w czasach potopu szwedzkiego. W ścianach wieży i pozostałościach murów obronnych do dziś tkwią kule armatnie wystrzelone podczas oblężenia. Dziś zamku już nie ma. Szwedzi wycofujący się z Kruszwicy w 1657 roku, zburzyli miasto i twierdzę.

Rogóźno Zamek to miejscowość pod Grudziądzem, w której można zobaczyć potężną wieżę zamku krzyżackiego i ruiny warowni zniszczonej w 1628 roku przez Szwedów. Wstęp na nią jest bezpłatny. W sąsiednim Rogóźnie znajduje się gotycka świątynia św. Wojciecha. Dwukrotnie niszczona w XVII wieku przez Szwedów, odbudowywana, m.in. cegłami z zamku.

Propozycja dla tych, którzy wolą zobaczyć większość krzyżackich warowni w jednym miejscu. W Chełmnie, nad brzegiem jeziora Starogrodzkiego utworzono park miniatur zamków krzyżackich. Głównym celem jego działalności jest odtworzenie pierwotnego wyglądu zamków, których odbudowa nie jest obecnie możliwa, głównie z przyczyn finansowych. Obecnie znajduje się tu dziewięć miniatur twierdz: z Radzynia Chełmińskiego, Bierzgłowa, Grudziądza, Papowa Biskupiego, Kurzętnika, Rogóźna, Torunia, Pokrzywna oraz zamku wysokiego w Malborku. Wszystkie wykonane są w skali 1 do 30.
Zwiedzanie parku miniatur jest bezpłatne.