Fortepiany, scena, targowisko. 15 pomysłów na Śródmieście

A gdyby tak ustawić na Gdańskiej scenę i pozwolić młodym bydgoskim muzykom występować na niej, kiedy tylko zechcą? - z takim pomysłem wyszła Aleksandra Białachowska z firmy B-Act, działającej w Śródmieściu. - Nasze miasto słynie z Akademii Muzycznej. Gdyby róg przy skrzyżowaniu Gdańskiej i Pomorskiej, przy rzeźbie Wędrowca zagospodarować: zrobić scenę, miejsce, w którym zawsze mogą grać studenci Akademii Muzycznej, to miejsce by ożyło - przekonywała. - Mamy przecież sporo wspaniałych, utalentowanych młodych ludzi. To fajne też w sensie psychologicznym, bo oni muszą się obyć z wystąpieniami publicznymi. Wszyscy zyskamy.

Podobny pomysł zgłosiła Katarzyna Borkowska-Kiss, właścicielka kawiarni Fanaberia, inicjatorka dyskusji: - Mamy dzielnicę muzyczną, a nie słyszałam, żeby istniała jakaś piwnica, w której młodzi muzycy mogliby się spotykać, mieć scenę, swobodnie grać. Bydgoszczanie chętnie by takie miejsce odwiedzali, obie strony by skorzystały.

Nawierzchnia Gdańskiej wyremontowana, ale tramwaje jeżdżą stare. - To zamyka drogę do centrum osobom chorym czy starszym - mówi Bogna Derkowska-Kostkowska z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury, autorka książek m.in. o architekturze ulicy Gdańskiej. - Moja mama nie pojedzie na Gdańską, bo nie wysiądzie z tramwaju. Osoby starsze mają duży problem. A wystarczyłoby wprowadzić system przystanków wiedeńskich, podwyższonych. Automatycznie otworzymy ulicę Gdańską na seniora.

Banki, parabanki, tanie buty, lumpeksy - takich działalności na pierwszym, najbardziej reprezentacyjnym odcinku Gdańskiej nie chcemy - uczestnicy debaty byli co do tego zgodni. Powód? Oczywisty: to nie są działalności miastotwórcze, nie przyciągną ludzi do miasta, nie ożywią Śródmieścia w weekendy. A jednak takich biznesów wciąż na Gdańskiej sporo. - Pomysłem na ożywienie Śródmieścia wydaje się ograniczenie branż dla tego fragmentu miasta - mówiła Borkowska-Kiss. - To miejsce dla branży, które funkcjonują siedem dni w tygodniu i są w stanie konkurować z galeriami handlowymi. Dowód? W trupie, jakim jest Drukarnia, została właściwie gastronomia: jedna restauracja i jedna kawiarnia. Wiem, że nie możemy prywatnym właścicielom kamienic nakazać, komu wynajmować, a komu nie. Ale możemy w gminnych kamienicach narzucić rygor. I liczyć, że inni za tym pójdą.

Anna Rembowicz-Dziekciowska, szefowa Miejskiej Pracowni Urbanistycznej: - Zrobiliśmy już tak w jednym miejscu: w obrębie Starego Miasta. W 2011 r. w parterach Długiej było 26 zamkniętych, pustych lokali. Na szyldach była informacja: wkrótce otwarcie sklepu z używaną odzieżą. Mało tego: nie było wówczas ani grosza na rewitalizację Śródmieścia, bo zgodnie z Lokalnym Programem Rewitalizacji pieniądze szły na osiedla. Śródmieście zastaliśmy w ruinie. Stworzyliśmy wówczas projekt kompleksowych działań. I to się dzieje. Ale powolutku. Miasto remontuje swoje kamienice, dopinguje prywatnych właścicieli, stara się remontować chodniki, ale cały pakiet działań jest skupiony na zmianie funkcji tych budynków. Dziś już nikt w ADM-owskiej kamienicy lumpeksu nie otworzy. Jeśli jakiś istnieje, to tylko dlatego, że wiąże nas umowa sprzed lat.

Takie tymczasowe jarmarki ze zdrową żywnością, świeżymi warzywami i owocami funkcjonują w wielu europejskich miastach. Rolnicy i ekologiczni producenci rozkładają się na miejskim placu na kilka porannych godzin, potem sprzątają po sobie i jarmark wraca za kilka dni. Takie przedsięwzięcie marzy się Borkowskiej-Kiss. - Idealnym miejscem byłby plac przed Drukarnią. Na przykład co piątek i w wtorek przyjeżdża sadownik ze skrzynką jabłek, pszczelarz z miodem itd. Gdyby stworzyć tradycję straganów w Śródmieściu, pewnie by się przyjęła - mówi.

Jak zmotywować właścicieli prywatnych kamienic do zagospodarowywania lokali użytkowych w przyziemiach? Pomysł ma Władysław Białachowski, założyciel Spółki B-Act. - Czytałem niedawno artykuł z "New York Timesa" o Manhattanie, który boryka się z problemem licznych pustych witryn - mówi. - Wprowadzają coś w rodzaju negatywnego podatku od niewynajętych lokali. To sposób na prywatnych właścicieli.

Derkowska-Kostkowska wskazuje zapomnianą już, niestety, bydgoską tradycję. - W okresie XX-lecia międzywojennego w Śródmieściu istniało wiele malutkich lokali gastronomicznych, takich na każdą kieszeń: od tanich, z surowym wystrojem, bo drogie, elegancko urządzone. W wielu na wyposażeniu były pianino czy fortepian. Po to, żeby ktoś, kto umie grać, podszedł i zagrał. Gazety pisały o tych udostępnianych dla klientów pianinach. Jestem przekonana, że to przyciągałoby klientów. Sama niedawno w Krakowie spędziłam dwie godziny w kawiarence "typu mordownia", w której serwowali wyłącznie kawę z fusów i czarną herbatę, tylko dlatego, że ktoś w niej grał na żywo.

Rembowicz-Dziekciowska: - O Śródmieściu mówimy ostatnio bardzo dużo. Ale bardzo często źle. I co z tego wynika? Jednym z podstawowych naszych błędów jest negatywny przekaz. Poza tym te złe informacje nie znajdują często odzwierciedlenia w faktach. Dużo miejskich pustostanów? Nieprawda. Zrobiliśmy ewidencję pustych gminnych lokali użytkowych, było ich raptem sześć na 69 pustych lokali prywatnych! To istotne, byśmy nie przekazywali nieprawdziwych informacji. Mówmy o sukcesach, o tym, komu się udało. Bo wielu się przecież udaje, wielu ma przekonanie, że warto w Śródmieściu inwestować. Takie historie inspirują, zachęcają innych do działania. Bo ani samorząd, ani pojedynczy inwestor, Śródmieścia nie odmieni.

Urbanistka przekonuje, że warto byłoby założyć fanpage, opisywać na nim indywidualne sukcesy przedsiębiorców. - Nie bójmy się chwalić, budować pozytywnego piaru - mówi. - Dobrym pomysłem byłoby też stworzenie mapy, na której każdy mógłby zaznaczać ciekawe miejsca, oceniać je i rekomendować: "tu wypiłem najlepszą w życiu kawę", albo "obejrzyjcie tę kamienicę - ma bardzo ciekawy gzyms".

Ewa Raczyńska-Mąkowska, wykładowca UTP, była konserwator miejska: - Trzeba pracować nad tym, by zbudować modę na Śródmieście, na Gdańską. Wysnobować je. Tak jak to się stało z Gimnazjalną.

W Śródmieściu dzieje się sporo. Ale nie wszyscy o tym wiedzą. - Jestem, wydaje się, dość dobrze zorientowana, ale czasem muszę się mocno nagłowić, gdzie zabrać dwójkę dzieci w weekend - mówi Daria Kieraszewicz, współwłaścicielka Muzeum Mydła i Historii Brudu. - Może warto byłoby przemyśleć jakiś system informowania mieszkańcówSMS-ami o weekendowych wydarzeniach w Śródmieściu?

Bogna Derkowska-Kostkowska: - Na początek można pomyśleć o newsletterze informującym o wydarzeniach, które potencjalnie mogą zainteresować adresata.

Adam Bujny, współwłaściciel Muzeum Mydła i Historii Brudu uważa, że trzeba znaleźć też pomysł na informowanie o handlu w Śródmieściu. - Przegrywamy informacyjnie z marketami, które dostarczają do domów gazetki. A co można kupić na Długiej czy Gdańskiej? Mało osób o tym wie!

Marek Iwiński, plastyk miasta zauważył, że takie gazetki z ofertą sklepów w centrum musiałyby znacznie różnić się od tych marketowych. - Upstrzoną kolorami wrzuciłbym do kosza. Ale gdyby były utrzymane w stylistyce lat dwudziestych, nawiązujące do ścian retro - pewnie bym je kolekcjonował.

Białachowski podkreślił także, że dobrą praktyką, sprzyjającą ożywieniu śródmiejskich ulic, jest zamykanie ich dla ruchu samochodowego. - Nic nie stoi na przeszkodzie, by zamknąć ruch na Gdańskiej, na odcinku dłuższym niż od Klarysek do Jedynaka. Może nawet do al. Mickiewicza? Jednocześnie trzeba pomyśleć o dużych, dostępnych parkingach na obrzeżach Śródmieścia - podkreślał.

Jak ściągnąć młodych, kreatywnych do tworzenia w Śródmieściu ciekawych miejsc? Jak sprawić, że lokal nie pójdzie w ręce banku, ale do dwudziestoparolatka ze świetnym pomysłem na kawiarnię?

Aleksandra Białachowska proponowała: - Róbmy konkursy idei. Nie przetargi, w których wygrywa biznes.

Temat ten wywołał dyskusję. Daria Kieraszewicz podkreślała, że jeśli ktoś ma wizję i jest do niej przekonany, przejdzie przez trudy biurokratycznej machiny przetargów. - My, ze wspólnikiem, nie mieliśmy pieniędzy, by inwestować w czynsz i płacić za wynajem lokalu na Długiej podczas remontu, a wiedzieliśmy, że będzie trwał długo - wspominała. - Poszliśmy do ADM i powiedzieliśmy: mamy tylko tyle. I zgodzili się! Alternatywą dla naszego Muzeum Mydła był lumpeks. Dlatego mam wątpliwość, czy znajdzie się wielu młodych z pomysłami na biznesy w Śródmieściu. Gdyby chcieli, już dziś walczyliby o swoje.

Wiceprezes ADM, Roman Dembek, również podziela te wątpliwości. I podaje przykład konkursu, w którym oceniany był pomysł na biznes. - Szukaliśmy chętnych na lokal po Węgliszku. Oferenci musieli pochwalić się ciekawą koncepcją na program kulturalny, który oceniała komisja. Miejsce jest szalenie atrakcyjne, ale powiem szczerze, że nie było tłumu chętnych - mówił.

Białachowska: - Dlatego nie czekajmy, aż objawi się ktoś z pomysłem. Trzeba wejść we współpracę z uczelniami, liceum plastycznym, organizować plenery artystyczne, zachęcać młodych do działania.

W Śródmieściu jest za ciemno. - Oprowadzam turystów i odczuwam dyskomfort ciemności - przyznaje Daria Kieraszewicz, która jest także przewodniczką turystyczną. - Na przykład w przejściu do parku Kazimierza Wielkiego jesienią jest zupełnie ciemno.

Iwiński podkreśla, że zdaje sobie sprawę z roli światła w przestrzeni miejskiej. I zdradza, co się wkrótce w tym zakresie zmieni. - Pojawi się nowa iluminacja nabrzeża Brdy, od spichrzy do mostu Bernardyńskiego - zapowiada. - Wymienimy żarówki w okrągłych lampach przy spichrzach. Będą różnokolorowe, sterowane przez aplikację. Myślimy o tym, by rozpisywać minikonkursy dla mieszkańców, którzy zaproponują autorskie projekty iluminacji świetlnych.

Zainspirowana akcją "Śródmieście! Odmieńcie je wreszcie!" Kieraszewicz postanowiła w tym roku jarmark świąteczny zorganizować nie na Długiej, jak dotąd, ale w bardziej zapomnianej części Śródmieścia - przy ul. Zduny 8. Przyznaje, że decyzję podjęła "z duszą na ramieniu". - Piękne podwórze, czerwona cegła, będzie cudowny klimat, piękna alternatywa dla zakupów w galeriach handlowych - mówi. - Ale prawda jest taka, że nawet sprzedawcy pytają: Zduny? Gdzie to jest? - mówiła kilka dni przed.

Obawy okazały się bezpodstawne. Jarmark odbył się w sobotę (9.12) i przyciągnął dużo gości.

Białachowski: - Śródmieścia mają menedżera. Będzie szukał wizji. To działa, np. w Łodzi.

Pomysł wywołuje kontrowersje. Szefowa MPU obawia się, że menedżer będzie kolejnym urzędnikiem i realnie nic nie zmieni. Ale np. Bujny jest orędownikiem takiego rozwiązania. - To nie powinien być urzędnik - mówi. - Znam przykłady miast, w których menedżer funkcjonuje świetnie, nawet takich, w których w ciągu miesiąca rozwiązał 90 proc. problemów mieszkańców i przedsiębiorców.

W Bydgoszczy od kilku lat z powodzeniem działa Społeczna Rada ds. Estetyki Miasta, która żywo interesuje się estetyką Śródmieścia (na zdjęciu).

Kocham Warszawę, Gdańsk - takie napisy pojawiają się coraz częściej w polskich miastach. - I turyści chętnie się przy nich fotografują. Szkoda, że Bydgoszcz takiego nie ma - mówi Kieraszewicz.

A plastyk miejski deklaruje, że wkrótce taki powstanie. - Opiniowałem już projekt takiego napisu - mówi Iwiński. I zdradza, że stanie na placu Teatralnym.

Adam Nowak, założyciel Siedliska przy ul. Pomorskiej. - Miasto to ludzie, nie budynki. Jeśli miałoby być inaczej, to projekt Nowa Huta byłby idealny (śmiech). Trzeba poznać ludzi, ich potrzeby, pracować z nimi. Tak robimy w Siedlisku. Działa u nas sporo młodych, którzy szykują się do tego, by wkrótce wystartować z fajnymi biznesami. Nie wierzmy, że wszyscy chcą do galerii handlowych. W Pomorzaninie, z całym szacunkiem, śmierdzi. Jeśli w jakimkolwiek markecie by tak waliło, nikt by nie przyszedł. A do starego kina ciągną tu tłumy!

Małgorzata Dysarz-Lewińska, kierownik PR i marketingu firmy Moderator Inwestycje. - Gdy organizowałam pierwszy dzień otwarty w Pomorzaninie, pytałam ludzi, jakie mają oczekiwania co do tego miejsca. I bardzo bałam się jednej odpowiedzi: "żeby było tak jak kiedyś". Bo tak jak kiedyś już nie może być. I wszyscy o tym wiemy: są inne realia. Ale okazało się, że ludzie to wiedzą, ale mają przekonanie, że może być też dobrze. Dlatego organizujemy kolejny happening "Życzenia dla Gdańskiej", to kolejna forma konsultacji społecznych. Życzenia wywiesimy w poniedziałek w Pomorzaninie. Dajmy ludziom to, czego ludzie oczekują. Bez odnawiania relacji społecznych nie odnowimy biznesu. Nikt za nas nie uratuje ulicy Gdańskiej.