To trzeba zobaczyć! Najlepsze produkcje w maju i czerwcu

Czym są dla nas wojny, których nie przeżyliśmy? Na ile prawdziwa jest nasza empatia wobec ich ofiar? W swoim spektaklu "Wojny, których nie przeżyłam" Agnieszka Jakimiak i Weronika Szczawińska powołują specjalny instytut badawczy, który ma odpowiedzieć na te pytania. Jego drobiazgowe analizy przynoszą zaskakujące rezultaty. Okazuje się, że dramatyczne zdjęcia z Syrii nie wywołują w nas oczekiwanego wstrząsu. Przeciwnie, bywa, że są irytującą dystrakcją podczas lektury gazety do śniadania. Co wiemy o konflikcie w Irlandii Północnej? Często tylko tyle, ile zobaczyliśmy w filmie "W imię ojca". Co o wojnie wiemy dziś, kiedy kluczowe wydarzenia nowej globalnej rzeczywistości rozgrywają się głównie w sieci? Swoje poglądy budujemy na podstawie przypadkowych filmów z YouTube i postów na Twitterze. Spektakl w sobotę o godz. 19 i w niedzielę o godz. 18.

W środę i czwartek o godz. 19 "Romville". To spektakl, który powstał jako pierwszy w ramach projektu "Interwencje" będącego współpracą reporterów Dużego Formatu i reżyserów na scenie Teatru Polskiego. Punktem wyjścia dla przedstawienia są wydarzenia, które miały miejsce w w Legnicy, gdy na meczu lokalnego klubu piłkarskiego "Miedź" kolportowano szaliki i smycze z napisem "Łowcy Cyganów". Następnego dnia w jednym z gimnazjów pojawili się uczniowie ubrani w "sprezentowane" na meczu szale. Jak nam - Romom i nie-Romom się żyje razem, co wiemy o sobie i czy wśród Romów są stereotypy na temat Polaków? Czy dyskryminowani dyskryminują? Na takie pytania stara się odpowiedzieć ten spektakl. powstały na podstawie kilku reportaży zebranych w całej Polsce przez Justynę Pobiedzińską i Elżbietę Deptę.

16 i 17 maja o godz. 19.  Reżyserka Katarzyna Szyngiera i reportażysta "Dużego Formatu" Mirosław Wlekły py zebrać materiał do spektaklu, pojechali m.in. do Molenbeek i Saint Denis, tradycyjnie imigranckich dzielnic Brukseli i Paryża, z których pochodzili terroryści dokonujący ataków w Paryżu i z których rekrutuje się wielu młodych wyjeżdżających na dżihad do Syrii. Pytali o islam, radykalizm, politykę, ISIS, terroryzm, religię. Z podróży powstała seria reportaży dla "Gazety Wyborczej" i spektakl "Bóg w Dom".

18, 19 i 20  maja o godz. 19. Monodram Anity Sokołowskiej - "Komornicka. Biografia pozorna" w reżyserii Bartka Frąckowiaka. Twórcy podjęli próbę teatralnego śledztwa opartego na biografii pisarki - Marii Komornickiej. Kontrowersyjna, nazywana wariatką i odmieńcem była wybitną postacią swoich czasów. Komornicka była świetnie zapowiadającą się prozaiczką, skandalizującą członkinią warszawskiej bohemy, ikoną rodzącego się w Polsce modernizmu. Ucieleśniała mit młodej pisarki. Zszokowała wszystkich, gdy w wieku 30 lat zdecydowała, że będzie mężczyzną. Ostrzygła włosy, wyrwała zęby, spaliła swoje sukienki. Drugą część życia spędziła jako Piotr Włast, tułając się po zakładach dla obłąkanych. Aktorska poprzeczka zawieszona była naprawdę wysoko, przekraczając znacznie ramy kreacji postaci. Sokołowska na scenie jest performerem. - Pokazanie wszystkich twarzy i tożsamości Marii było dla mnie najbardziej interesujące - mówiła.

27 maja godz. 18 i 28 maja godz. 19. Reżyserka Katarzyna Szyngiera i reporter "Dużego Formatu" Mirosław Wlekły, z kamerą udali się na granicę polsko-ukraińską, szukając świadków krwawej etnicznej czystki. - Temat rzezi wołyńskiej ciekawił mnie od dawna. Moja rodzina pochodzi z tamtych stron. Mam krewnych po obu stronach granicy - mówi Szyngiera. - Zawsze zastanawiało mnie, dlaczego przed laty ludzie, którzy żyli przecież w sąsiedzkiej symbiozie, w mieszanych polsko-ukraińskich rodzinach, wystąpili przeciw sobie. Kto pierwszy podniósł siekierę? - mówi reżyserka. - Próbujemy spojrzeć na tamte wydarzenia z jak najszerszej perspektywy. Oddajemy głos świadkom, wtedy dzieciom, które niezależnie od narodowości były ofiarami tamtych wydarzeń. Po obu stronach granicy wielokrotnie mówiono nam, że - aby się pojednać - trzeba głośno wypowiedzieć, co naprawdę wydarzyło się między Polakami a Ukraińcami w 1943 roku. Po obu stronach granicy jednak tych prawd jest wiele. Wyobrażenia tamtych tragicznych wydarzeń bywają skrajnie różne, są zależne od wyznawanych poglądów, narodowości, historii przodków. Zostały zawłaszczone przez emocje i polityczne dyskursy - wyjaśniają twórcy spektaklu.

30 i 31 maja. 1 i 2 czerwca godz. 19.  Komuna Paryska stała się inspiracją dla pierwszej w tym roku premiery w Teatrze Polskim w Bydgoskim. Jakie znaczenie mogą mieć dla nas dziś wydarzenia sprzed 145 lat? Twórcy spektaklu zdecydowali się sprawdzić doświadczalnie. Zaskakujące, jak aktualne pozostają postulaty ówczesnych komunardów. - Zależy nam, by teatr dołożył swoją cegiełkę do tego, co się dzieje dziś na świecie, by stał się ważnym miejscem debaty raczej na temat przyszłości niż przeszłości. Nie chcemy tylko zanurzyć się w odmętach współczesnych problemów. Chcemy dokonać diagnozy, która przełoży się na poczucie sprawczości. Są zmiany, których możemy dokonać. Temu w zasadzie poświęcony jest cały obecny sezon w Teatrze Polskim - mówi Bartek Frąckowiak, zastępca dyrektora bydgoskiej sceny. - Teatr w tym kontekście stanowi publiczną przestrzeń, w której wyobrażane są alternatywy społeczne i polityczne, wizje lepszych, w pełni sprawiedliwych społeczeństw.  "Komuna Paryska" w reżyserii Weroniki Szczawińskiej to przykład takiej alternatywy.

3 czerwca godz. 18 i 4 czerwca godz. 19. Afryka, w tym spektaklu  nie ma nic wspólnego z pięknymi obrazkami, opowieściami o plemiennych zwyczajach i niedostępną egzotyką.  - Nie jest to też adaptacja reportaży Kapuścińskiego ani spektakl o nim samym, choć to właśnie tropem jego podróży poruszać się będziemy po tym kontynencie - mówi reżyser, Bartosz Frąckowiak. -  Bohaterem sztuki jest reporter, który odwiedza różne miejsca w Afryce i sprawdza, jak zmieniła się od czasów Kapuścińskiego, czyli momentu jej dekolonizacji i walki o niepodległość. Spektakl zbudowany jest z kilku scen. Każda została poświęcona innemu miejscu, tematowi i problemowi. Realizatorzy nazywają go "teatralnym esejem".  Twórcy postawili sobie za cel pokazać współczesne problemy Afryki, które często z perspektywy Europejczyków są zupełnie niewidoczne. Jest m.in. o problemach Konga, gdzie wydobywa się koltan - minerał, bez którego nie funkcjonowałby żaden telefon komórkowy. Z jego wydobycia finansowana jest krwawa wojna domowa, która trwa tam od lat. "Afryka" opowie też o górach wysypisk z elektronicznych śmieci, z których ludzie starają się odzyskiwać, co się da, trując przy tym środowisko.

6 i 7 czerwca godz. 19. Przenosząc dzieło Słowackiego na scenę, reżyser i dyrektor teatru Paweł Wodziński sięgnął do nieznanego szerszemu odbiorcy rękopisu Juliusza Słowackiego. - Wydawać by się mogło, że "Zborowski" to utwór nam wszystkim doskonale znany. Ma naukowe wydania, bibliotekę opracowań, wielokrotnie był wystawiany w teatrze. Tymczasem jego autorska wersja znacząco różni się od wydanych i przyjętych za kanoniczne redakcji Juliusza Kleinera i Juliana Krzyżanowskiego - przekonuje Wodziński.

8 i 9 czerwca, godz. 19.  Tekst kultowego niemieckiego reżysera - Rainera Wernera Fassbindera na scenę przeniosły znana już bydgoskim widzom dramaturżka Agnieszka Jakimiak i Anja Suša, jedna z najważniejszych reżyserek z krajów byłej Jugosławii. - Główną bohaterką spektaklu jest postać, przybywająca na Ziemię z kosmosu. Jej zadaniem jest dowiedzieć się, jak najwięcej o ludzkim świecie i zbadać, czym jest stworzona przez ludzi demokracja. Jednak mimo doskonałego opanowania słów i gramatyki nie potrafi dobrze porozumieć się z ludźmi. Ja wykorzystuję tę historię, by wyrazić opinię dotyczącą samego teatru i jego społecznej roli - mówi Suša. - Być może relacja teatru z rzeczywistością jest o wiele bardziej złożona niż nam się wydaje? Być może jest sztuczna, arbitralna i deklaratywna? Być może za mocno chcieliśmy związać spektakl teatralny z diagnozą społeczną i zbyt szybko wysnuliśmy wniosek, że sztuka teatralna dysponuje tymi samymi narzędziami co publicystyka? Czy kontakt między sceną a widownią rzeczywiście jest udany? Jaki realny wpływ na widza ma to, co ogląda w spektaklu?

10 czerwca godz. 19 i 11 czerwca godz. 18. Rabih Mroué jest aktorem, reżyserem, artystą sztuk wizualnych, od wielu lat dzielącym życie między Bejrutem a Berlinem. W Bydgoszczy przygotował spektakl poswiecony biografii Andrzeja Leppera. - Lider Samoobrony był politykiem często obecnym w mediach, budził silne emocje, zarazem uparcie poddawany łatwym i stereotypowym ocenom - zauważa reżyser. Pokazał  Leppera przez pryzmat artykułów prasowych. Sięga do materiałów różnie ukierunkowanych politycznie. Zagląda do dzienników, ale też tabloidów, które chętnie przyglądały się prywatnemu życiu polityka i skandalom. - Zabiegi te nie służą rekonstrukcji biografii Leppera. Spektakl nie ma być opowieścią wyłącznie o kontrowersyjnym polityku, burzliwej karierze, w której nie brak ciekawych zwrotów. Nie ma to też być historia o upadku i dramatycznych okolicznościach śmierci. Widzimy Leppera jako postać, na którą rozmaite grupy społeczne i stronnictwa projektowały własne lęki i potrzeby. Przyglądając się temu, jak wypowiadał się w mediach, jak był opisywany, łatwo dostrzec emocje społeczne doby transformacji. Na tym zależy nam najbardziej - mówią twórcy spektaklu.

13 i 14 czerwca o godz. 19.  - W 89 roku myśleliśmy, że od tej chwili będziemy już tylko burzyć mury. Dlaczego po tak niewielu latach zaczynamy budować kolejne? - pyta Bartek Frąckowiak, reżyser spektaklu "Granice". - Ten spektakl, to wynik mojej osobistej potrzeby wypowiedzi w temacie uchodźców, który w ostatnich miesiącach centralnym punktem debaty publicznej. Zaskoczył mnie jej przebieg. Nagle zalała nas niesamowita fala głupoty, nienawiści, rasizmu, zachowań profaszystowskich. Zawstydzające jest w jaki sposób z problem uchodźstwa zaczęli mierzyć się zarówno polscy jak i europejscy politycy. Niedojrzałością w tej debacie wykazali się politycy praktycznie każdej opcji - od lewicy po prawicę - mówi  Frąckowiak, reżyser premierowego spektaklu. Dlatego zdecydowałem się zabrać głos. Bardzo wyrazisty. Piętnujący takie postawy. Nie chce tu nic negocjować. Nie boję się oceniać. To co wydarzyło się na arenie politycznej, w mediach społecznościowych, na ulicach miast podczas marscy antyuchodźczych pokazuje głęboki kryzys polityczny, społeczny i humanistyczny.

Premiera 23 czerwca o godz. 19. "Solidarność. Rekonstrukcja" nie jest projektem historycznym. Zamiarem realizatorów jest przedstawienie współczesnych alternatyw ekonomicznych i politycznych, które po załamaniu się neoliberalnego kapitalizmu, wybuchu kryzysu finansowego w latach 2007-2008, eskalacji konfliktów na Bliskim Wschodzie i w Północnej Afryce, kryzysie europejskiej polityki migracyjnej, wzniesieniu się fali prawicowego populizmu, mogą stać się propozycjami zmian systemowych, wykraczających poza skompromitowany neoliberalny kapitalizm, z jednej strony, oraz nacjonalizm i izolacjonizm, będący naiwną receptą na negatywne procesy globalizacyjne, z drugiej.
Stawką, o którą idzie gra, nie tylko w teatrze, jest przemyślenie i stworzenie nowego, demokratycznego i równościowego projektu politycznego, który będzie w stanie zapobiec dalszym konfliktom i napięciom, i który zaproponuje sprawiedliwy świat. Polskim doświadczeniem, które wyznacza taki właśnie horyzont polityczny i ekonomiczny jest Solidarność.

Premiera 24 czerwca o godz. 18. Trzy kobiety - w różnym wieku i na innym etapie życia zawodowego - tracą pracę. Punktem wyjścia będzie rozmowa o znaczeniu i wartości pracy, o ambicjach, lękach, niestabilności, o miejscu pracy i jego nieciągłym charakterze, o rytmie i subiektywnie przeżywanym czasie pracy, w której mieszana jest perspektywa fikcyjnych bohaterek z realną sytuacją trzech aktorek, których miejsce pracy zostało zaburzone. Spektakl łączy poziom indywidualnych doświadczeń kobiet, z szerszą perspektywą, w której praca widziana jest jako część dynamicznie zmieniającej się globalnej gospodarki kapitalistycznej. Staje się on rodzajem gry trzech bohaterek z różnymi sytuacjami związanymi z pracą. Rekonstruują historie pracy innych kobiet, próbując wcielić się w nie i zrozumieć ich doświadczenie, podróżują przez różne klasy społeczne, rodzaje zawodów i miejsc pracy, w końcu przez różne pozycje w hierarchii ekonomicznej. Ta fikcyjna podróż pomaga kobietom wejść w przestrzeń utopii. Wyobrażając sobie warunki i miejsca pracy, które pozwalają na ujawnienie w człowieku tego, co najlepsze, nieświadomie zaczynają konstruować alternatywny system społeczno-ekonomiczny.