Bydgoszczanie od rana dowiadują się o agresji Niemiec na Polskę. W samym mieście trwają prace przy kopaniu rowów przeciwlotniczych. Po za tym wszyscy czekają na rozwój wypadków. Tłumy wiernych pojawiają się na mszach w kościach, gdzie odbywają się modły za pomyślność naszej Ojczyzny. Na koniec każdego nabożeństwa wierni śpiewają ''Boże coś Polskę''. Życie toczy się w miarę normalnie. Kino Kristal (po wojnie nazwane ''Pomorzanin'') zaprasza na premierę ''Wielkiego, rewelacyjnego filmu morskiego'' - ''Czterech na Posterunku'' z Victorem Francenem i Marcelle Chantal w rolach głównych.
Sytuacja staje się coraz bardziej napięta. Ukazujący się jeszcze w pierwszych dniach września ''Kurier Bydgoski'' jest wręcz rozchwytywany na ulicach. Ludzie chcą wiedzieć, jak najwięcej o sytuacji w kraju i na świecie. Powoli też do ewakuacji szykują się instytucje państwowe. W nocy z 2 na 3 Bydgoszczy opuszcza prezydent Leon Barciszewski (wrócił do miasta 9. października, został aresztowany i zamordowany przez Niemców). Powołana zostaje też Straż Obywatelska.
W Bydgoszczy rozpoczyna się dywersja niemiecka. Ok. 10 rano padają pierwsze strzały. Ostrzelani z kościoła ewangelickiego na pl. Wolności (na zdjęciu) zostają przemieszczający się ulicą Gdańską uciekinierzy i żołnierze polscy. Kto za to odpowiada? Historycy spierają się do dzisiaj. Przeważa opinia o niemieckiej dywersji. Do strzelaniny dochodzi też w innych punktach miasta. Jeszcze tego samego dnia formułują się patrole, które mają uspokoić sytuację. Obroną cywilną miasta dowodzi były żołnierz Armii Hallera major Wojciech Albrycht.
Do miasta przybywa coraz więcej wycofujących się polskich żołnierzy. Rozpoczynają się aresztowania bydgoskich Niemców. Polacy nie mają wątpliwości, że to oni odpowiedzialni są za dywersję. Dochodzi do samosądów. Sytuacja w mieście staje się coraz bardziej napięta. Historyk IPN Paweł Kosiński ustalił, że 3 i 4 września w mieście zginęło 365 osób. Spośród nich 33 nie zostały zidentyfikowane, 263 były zameldowane w Bydgoszczy, a pozostałe poza miastem. Wśród nich 254 było ewangelikami, a 86 katolikami. Biorąc pod uwagę panujące przed wojną stosunki wyznaniowe, można założyć, że większość zabitych ewangelików była Niemcami, a katolików - Polakami.
Bydgoszcz zajmują oddziały Wehrmachtu. Rozpoczyna się przejmowanie urzędów. Komendant wojskowy miasta gen. von Gablenz uzgadnia z polskim Tymczasowym Zarządem Miasta składanie przez polskich obywateli broni. Dochodzi do pierwszych rozstrzelań. Tylko tego dnia na ulicach miasta ginie ok. 40 Polaków.
Rozkręca się niemiecka machina propagandowa. Najgorsze ma dopiero nadejść. Na porządku dziennym stają się aresztowania Polaków. Niemcy wypędzają ich z domu i rewidują. Powstają specjalne listy. Znajduje się na niej przede wszystkim inteligencja, ale nie tylko. Widnieją tam również nazwiska blisko 290 członków Polskiego Związku Zachodniego. Ich dane bez problemu wpadają w ręce gestapo. Niestety Niemcy znajdują listę z danymi w siedzibie organizacji.
Rozstrzeliwań i aresztowań ciąg dalszy. Jedną z metod jest otaczanie kościołów i zatrzymywanie wychodzących z nich Polaków. Wskazywani przez bydgoskich Niemców na miejscu stawiani są przed plutonem egzekucyjnym.
Wydawana w Bydgoszczy niemiecka gazeta ''Deutsche Rundschau'' używa sformułowania Blomberger Blutsonntag, czyli ''bydgoska krwawa niedziela''. Chodzi o wydarzenia z 3 września. Niemcy porównują ją do nocy św. Bartłomieja, rzezi hugenotów we Francji. Dzień później w Bydgoszczy instaluje się sąd specjalny, który wydaje wyroki śmierci na Polaków. Rozpoczyna się łapanka. Miejscowi Niemcy wskazują Polaków, a ci nierzadko na miejscu rozstają rozstrzeliwani. Trwają się egzekucje m.in. na Starym Rynku i w fordońskiej ''Dolinie Śmierci''.
Na zdjęciu: Uroczystość otwarcia cmentarza ofiar bydgoskiej Krwawej Niedzieli. Gauleiter Albert Forster (z ręką na pasie) tuż po złożeniu kwiatów na grobach zabitych volksdeutschów wraz z grupą oficerów salutuje na cześć zmarłych
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze