Chodźcie, zdrowo was nakarmimy. Zapraszają ludzie z Frymarku

Jest dość ciasno, między kilkudziesięcioma stoiskami trzeba się przeciskać. Na stołach: kozie sery, konfitury, chrzany, octy, oleje, ciasteczka wegańskie, chleby bez mąki, wegetariańskie pasty do pieczywa czy regionalne kiełbasy, a także rękodzieło. Jedzenie droższe niż w markecie: za mały chlebek zapłacę 5 zł, za słoik dżemu - nawet 12, kilogramowy słój miodu lipowego prosto z pasieki - 37. Co dwa tygodnie jarmark w Kamienicy 12 (ul. Poznańska 12) odwiedza około tysiąca osób. Rekordowy był ten przed Bożym Narodzeniem - przyszło dwa razy więcej ludzi. Frymark wymyślił Piotr Jarecki, grafik komputerowy, wspólnie z Katarzyną Fik, właścicielką firmy Świat Bab. Ona sprzedaje na imprezach oleje, on - sery, które sam produkuje. Najbliższy kiermasz odbędzie się w niedzielę 31 stycznia w godz. 11-15. Wstęp bezpłatny.

Piotr Jarecki, 40-latek, współorganizator Frymarku, hodowca kóz: - To był absolutny przypadek, że zostałem gospodarzem. Urodziło nam się dziecko. Pomyślałem, że dobrze byłoby wychować je za miastem. Pamiętam swoje dzieciństwo w mieście, między blokami. Wiem, ile energii trzeba włożyć, by dzieci odciągnąć od telewizora. I chciałem swojemu dziecku zaproponować coś innego. Trafiła się okazja, kupiliśmy gospodarstwo. Prowadziłem wówczas firmę, jestem grafikiem. Okazało się, że Amelia, najstarsza córka, jest alergiczką. Zaczęliśmy się inaczej się żywić, zamawiać ekologiczne produkty. Z czasem rozpoczęliśmy hodowlę kur i kóz. Jajka od szczęśliwej kury, mleko od kozy, z internetu nauczyłem się, jak robić kozie sery. Wszystkie alergie minęły. Dziś mam ok. setki kur, 30 kóz. Dziewięć lat temu otworzyliśmy z Angeliką, moją żoną, sklep ze zdrową żywnością - Malinowy Chruśniak. W zeszłym roku ostatecznie zrezygnowałem z przyjmowania zleceń na projekty graficzne.
Trójka moich dzieci, gdy tylko usłyszy: ,,zdrowa żywność'', najchętniej od razu wyszłaby z domu. Marzą o chipsach. Już przestałem się tego wstydzić, większość dzieci przecież tak ma. Ale to się zmieni.
Wiem, bo widzę, ilu młodych, bardzo świadomie, przychodzi na Frymark. To nie jest impreza hipsterska. Oczywiście, zdarzają się wśród gości tacy, którzy chcą się polansować. To się wyczuwa. Ale to znikomy procent klientów. Wśród tych stałych wielu to młodzi rodzice, których przyciąga świadomość, ile chemii jest w sklepowym jedzeniu. Przychodzą nie tylko po produkt, ale też po wiedzę o nim.
Organizując Frymark z Kasią Fik, nie wzorowaliśmy się na żadnej z podobnych imprez w kraju. Mieliśmy za to negatywne wzorce. Tzw. warszawka uwielbia podobne inicjatywy, ale wypacza ideę. Snobizm, biznes, moda - nas to nie interesuje. Na Frymarku nie zarabiamy kroci, nie kasujemy dużo za stoiska, po 40 zł tylko, bo zależało nam na tym, by do Bydgoszczy przyjechały panie z miodem z własnej pasieki i pani z dżemem z porzeczek ze swojego ogródka.

Lucyna Goldzmyt, 48-latka, przyjeżdża na Frymark ze wsi Wiąg pod Świeciem: - O miodzie mogę opowiadać godzinami. I nie żałuję gardła na Frymarku, nie. Ludzie chcą słuchać, przychodzą nie tylko po produkt. Na Frymarku jestem od roku, już teraz sporo klientów wie, po czym poznać dobry miód, co to pierzga, co to propolis. Pani zna różnice, między nimi, prawda? Miód - wiadomo, powstaje z nektarów. To żeńskie komórki rozrodcze. Pyłek - męskie, te które pszczoły przekształcają na pierzgę. Propolis, mówiąc najbardziej obrazowo, to jest to, czego drzewa i krzewy potrzebują, by przetrwać zimę, zabezpieczyć się przed chorobami i grzybami. Łatwo to zaobserwować na topolach czy kasztanowcach, mają takie lepkie czubeczki pączków.
Jak to działa na człowieka? Propolis pomaga na kaszel, infekcje, nadciśnienie, przeciwgrzybicznie i przeciwwirusowo, działa, na oparzenia też. Może być w kropelkach, maściach. Propolis, moim zdaniem, nie jest smaczny, ale mam klientów, którzy go lubią.
Pierzga z kolei to superluksusowa odżywka. Ma 471 zidentyfikowanych składników. Robię ją w miodzie, smakuje dobrze. Trochę mi na początku przypominał w smaku snickersa. Ale teraz myślę, że snickers się nie umywa. Jak ją jeść? Łyżeczkę w letniej wodzie wieczorem namoczyć, rano wypić. Albo pod język i poczekać aż się rozpuści.
Pierzga oczyszcza wątrobę, nerki, dotlenia mózg, łagodzi objawy klimakterium, hamuje rozrost gruczołu prostaty.
Po spożyciu pierzgi ludzie odczuwają poprawę samopoczucia po miesiącu stosowania. Ale można przekonać się dużo szybciej. Posmaruje sobie pani dłoń i godzinę tak posiedzi. Po umyciu, czy zlizaniu, bo to smaczne przecież, zobaczy pani, jak gładka będzie skóra.
Pasiekę założyła jakieś 20 lat temu Kazimiera, moja mama, gdy przechodziła na emeryturę. Była całkiem zielona w tym temacie, po prostu szukała dla siebie zajęcia. Zimę przesiedziała w książkach, wiosną wzięła się do pracy. Ja zaczęłam jej pomagać cztery lata temu. Zdobyłam tytuł mistrza pszczelarskiego. Nie spodziewałam się, że to tak absorbujące zajęcie. Praca na cały rok. Zaczęłam od zbijania ramek, tych, co się do ula wkłada. Potem przekonałam się, ile z tym wszystkim roboty.
Wybieranie, wirowanie, odsklepianie w sezonie, a zimą - topienie wosku, skubanie pierzgi. 10 dag pierzgi skubie się przez trzy, nawet cztery godziny, zależnie od plastra. Ludzie myślą, że 40 zł to bardzo drogo za trochę pierzgi. Dopiero jak widzą, jak się ją przygotowuje, to milkną. Kiedyś do Gruczna wzięłyśmy plaster i skubałyśmy pierzgę na miejscu. Ludzie płacili po 40 zł i zostawiali nam jeszcze napiwki.
O Frymarku dowiedziałam się na Święcie Śliwki, w 2014 r. Podszedł Piotr Jarecki, popatrzył, co i jak sprzedaję. Posmakował i zaprosił. Od tamtego momentu jestem na jarmarku w Bydgoszczy regularnie, co dwa tygodnie. Ludzie przychodzą, bo chcą porządne produkty jeść. A w tych słoikach w marketach to różne rzeczy można znaleźć. Nazywa to się miód, ale ma adnotację, że zbierany był w Unii i w krajach spoza Unii. Ten spoza Unii często pochodzi z krajów, gdzie przez cały rok jest ciepło. Pszczoły nie muszą robić zapasów, magazynować miodu, dlatego go nie odparowują.
I ten, który pszczelarz z ula wyjmuje, ma nawet 70 proc. wody. Żeby w słoiku nie skisł, pasteryzują go. W 70, 80 stopniach. A miód w tej temperaturze traci przecież wszelkie właściwości. Kupujemy w sklepie bardzo drogi słodzik.

Honorata Jankowska, 31 lat, na Frymark przyjeżdża z Samostrzela, przywozi m.in. wegańskie słodycze, własnej roboty dżemy i konfitury.
Na Frymark przyjechałam pierwszy raz dwa lata temu, gdy zaszłam w ciążę. Wcześniej byłam dyrektorką i nauczycielką przedszkola w Poznaniu. Zostałam tam po studiach, spędziłam dekadę. Zawsze dużo gotowałam, piekłam. Znajomym smakowało. Pewnego dnia koleżanka powiedziała mi o Frymarku: to jest miejsce dla ciebie. No to pojechałam. Przywiozłam kilka wegetariańskich past do pieczywa, ciasteczka owsiano-kokosowe, babeczki z amarantusem, chleb bez mąki. Chleb do dziś jest naszym specjałem.
Wkręciłam się. Zaczęłam przyjeżdżać regularnie, co dwa tygodnie. A mój brzuch rósł razem z Frymarkiem. Jednocześnie coraz bardziej czuliśmy z Markiem, moim partnerem, przesyt dużym miastem, jego tempem, hałasem, smrodem, kiepskim jedzeniem.
Zatęskniłam za wsią. To mnie zaskoczyło, bo na wsi się wychowywałam i przez 30 lat zarzekałam się, że nigdy, przenigdy na wsi mieszkać nie będę. Pochodzę z Samostrzela. Rodzice mają gospodarstwo sadownicze: wiśnie, jabłonie, śliwki, orzechy. Każdy sezon spędzałam w sadzie. Właściwie do końca studiów musiałam latem nadzorować w sadzie zbiory owoców. Po dziurki w nosie tego miałam!
A teraz... wróciłam na wieś pół roku temu. Marek zajął się uprawą ekologicznych warzyw, które ja wykorzystuję w swoich przetworach. Zawsze dużo czasu spędzałam w kuchni, ale teraz - przed każdym Frymarkiem biję rekordy: gotuję nawet po 12 godzin dziennie. W gospodarstwie rodziców uruchomię wkrótce małą linię produkcyjną.
Śmieję się, że te wszystkie zmiany w życiu to przez Frymark. Bo on był impulsem, stał się źródłem dochodów. Latem pierwszy raz wystawiliśmy się na Festiwalu w Grucznie i zdobyliśmy nagrodę jury za dżem porzeczkowy ze świeżą i wędzoną papryką, taki do serów i mięs. To nam dało dodatkowego kopa.
Mam już swoich kilkunastu stałych odbiorców, staram się za każdym razem czymś ich zaskoczyć i wzbogacić ofertę. Ostatnio hitem były ekologiczne borówki w musie śliwkowym.
Nie jestem wegetarianką ani weganką. Parę lat wcześniej zaczęłam szukać alternatywnych form żywienia, inspirowała mnie kuchnia pięciu przemian. W skrócie chodzi w niej o to, by w każdej potrawie mieszało się pięć różnych smaków. Weganką byłam przez moment, gdy jako matkę karmiącą zmusiła mnie do tego alergia Bruna, mojego synka, który nie tolerował białka.
Kupują bardzo często alergicy, weganie. Duże zapotrzebowanie jest na wegańskie słodycze. Staram się je robić nie tylko bez produktów pochodzenia zwierzęcego, ale też bez cukru czy mąki, żeby było zupełnie zdrowo.
Teraz właśnie też robię wegańskie batoniki orzechowe i sernik z karmelem. Jutro przychodzą znajomi, to ich nakarmię. Bo tak naprawdę wiesz, skąd to wszystko? W pewnym momencie uświadomiłam sobie, że ja naprawdę uwielbiam karmić.