Poniemieckie baraki mieszczą się na terenie dwóch bydgoskich osiedli: Kapuścisk i Łęgnowa. Według danych Administracji Domów Miejskich mieszka w nich oficjalnie blisko 600 osób. Jednak jak przyznają sami mieszkańcy - jest ich więcej, bo nie wszyscy są zameldowani i zgłoszeni w administracji. Niektórzy mieszkają tam już ponad 60 lat.
Przez te całe lata baraki były przebudowywane przez samych mieszkańców. Są porobione dodatkowe wyjścia, ogrodzone siatką ogródki, drewniane przybudówki i szopy. W każdym ogródku biegają psy pilnujące baraków pod nieobecność gospodarzy. Mieszkańcy są nieufni, gdy prosimy o rozmowę. W końcu zgadzają się opowiedzieć o tym, jak się tu żyje, ale bez podawania nazwisk.
- Niemcy za dobrze zbudowali te baraki. Gdyby były gorzej zrobione, to już dawno by się rozsypały, a tak to stoją - mówi pan Grzegorz, który mieszka w baraku na Kapuściskach od niemal trzydziestu lat.
ARKADIUSZ WOJTASIEWICZ
Pani Lucyna zamieszkała w baraku na Kapuściskach w 1950 roku. - Byłam wtedy młodą dziewczyną, miałam 17 lat. Zaraz po wojnie mieszkaliśmy w drewnianym baraku przy ul. Dwernickiego. Miałam tu być tylko przejściowo, ale stało się inaczej - wspomina - Kiedyś dużo się tu działo. W jednym z baraków było kino, w innym sala, w której organizowano zabawy, był też sklep. Takich starszych osób, które mieszkają tu długo jest więcej tutaj. Wielu się wyprowadziło inni poumierali, a ja tu nadal mieszkam.
Gdy pani Lucyna wprowadzał się tu w 1950 r. było jeszcze wiele śladów po wojnie. - Tam w tym lesie za barakami wiele osób zostało w czasie okupacji zabitych. Ich kości nadal tam leżą. Były jeszcze schrony, które Niemcy tam zbudowali, ale je kilka lat temu rozwalono lub zasypano - opowiada.
ARKADIUSZ WOJTASIEWICZ
Pierwsze obozy dla zakładów DAG Fabrik Bromberg zaczęły powstawać wczesną wiosną 1940 r. W części baraków na Kapuściskach od kwietnia 1941 r. mieszkali robotnicy budowlani z Włoch. W innym (nieistniejącym już) przy ul. Glinki angielscy jeńcy. Do obozów trafiali też Polacy, którzy pracowali w DAG Fabrik Bromberg przy produkcji materiałów wybuchowych.
Na terenie każdego obozu poza budynkami mieszkalnymi znajdowała się także wartownia oraz sanitariaty.
- Obozy dla pracowników cywilnych miały charakter półotwarty, dla jeńców wojennych i więźniów ? zamknięty. Jeńcy byli nadzorowani w obozach przez wartowników Wehrmachtu, natomiast nad ludnością cywilną czuwała straż zakładowa, złożona z miejscowych Niemców - pisze dr Michał Pszczółkowski w książce "DAG Fabrik Bromberg - Z dziejów fabryki materiałów wybuchowych".
Jak podaje Pszczółkowski w sumie w czasie wojny wybudowano osiemnaście obozów. Łącznie mieszkało w nich blisko 10 tys. osób.
Maciej Jasiński
Najsolidniej został wybudowany obóz mieszczący się na terenie obecnego osiedla Kapuściska, przy ul. Solnej (zaznaczony na czerwono na zdjęciu lotniczym z 1944 r.). Budowa tego obiektu była realizowana na zlecenie niemieckiego ministerstwa uzbrojenia i amunicji
- DAG podjął pod koniec wojny inicjatywę zakupu tego obozu. Stanowisko pełnomocnika ministerstwa było pozytywne: według ustaleń z kwietnia 1944 roku zdecydowano o przekazaniu obozu na rzecz DAG bez szczególnych formalności, pod warunkiem przejęcia przez DAG kosztów związanych z zakupem terenu, ukończeniem prac budowlanych, wyposażenia itp. Obóz miał być ukończony do 1 lipca 1944 roku, zaś biuro budowlane DAG w Berlinie podjęło w maju rozmowy z ministerstwem lotnictwa w sprawie przydziału rodzin tzw. Niemców besarabskich. Byli to niemieccy koloniści, sprowadzeni na tereny Besarabii jeszcze na początku XIX wieku, którzy w latach II wojny światowej zostali przesiedleni do Rzeszy w ramach polityki repatriacyjnej. W latach 1939-45 osiedlono w Bydgoszczy ponad 1500 Niemców besarabskich - pisze Pszczółkowski. - jednak ze względu na konflikt z władzami miejskimi wymiana korespondencji w tej sprawie przeciągnęła się do stycznia 1945 roku i przed ewakuacją zakładów nie zdołano już sfinalizować przedsięwzięcia.
- Jak ktoś dba, to ma ładnie zrobione - komentuje pan Jerzy - Ludzie powymieniali sobie okna, niektórzy zrobili ocieplenie. Na ADM też narzekać nie można, bo robi co może - podłogi, dachy i piece naprawia. Ale co tu można dużo zrobić? Przecież dachy są drewniane, od ziemi ciągnie wilgoć, jak to w budynkach bez piwnic.
Ci, którzy mieszkają tu długo, płacą czynsz regularnie, ale narzekają na jego wysokość. - Mimo, że mamy obniżone opłaty za brak ciepłej wody i gazu, to za pięćdziesięciometrowe mieszkanie wychodzi ponad 500 zł. Sąsiadka za pokój z kuchnią płaci 400 zł - mówi pan Grzegorz. - Do tego trzeba dodać koszt zakupu węgla, bo tu prawie wszyscy mają piece.
ARKADIUSZ WOJTASIEWICZ
Mimo podejmowanych napraw, kolejne baraki są wyburzane ze względu na ich zły stan techniczny.
- Aktualny stan techniczny budynków, które kiedyś istniały jako obozy pracy, oceniamy jako dostateczny. Baraki nie posiadają izolacji ani odpowiedniej grubości ścian, jednak stan techniczny stolarki okiennej i drzwiowej jest dostateczny - mówi Magdalena Marszałek, rzecznik prasowy ADM.
Wiele razy w barakach dochodziło także do pożarów. Najpoważniejszy miał miejsce w budynku przy ul. 62 Pułku Piechoty Wielkopolskiej.
Część baraków jest opustoszałych. Okna są zabite dyktami, bo bezdomni próbowali wchodzić do środka.
- Sam fakt, że 69 lat po zakończeniu wojny ludzie wciąż żyją w barakach jest żenujący. Docelowo powinny one zostać zburzone - komentuje Marek Gralik, członek rady miasta i kandydat na prezydenta Bydgoszczy.
ARKADIUSZ WOJTASIEWICZ
W ostatnich kilku latach przy ul. Solnej wyburzono trzy baraki. W ich miejscu wybudowano bloki z mieszkaniami socjalnymi.
- Należałoby powrócić do programu budowy mieszkań komunalnych i kierować do nich rodziny z baraków, oczywiście tylko te, które na to zasługują (brak zaległości w płaceniu czynszów, brak skarg ze strony straży miejskiej i policji, itp.). Trzeba stworzyć możliwość wyrwania się z tej enklawy w pierwszej kolejności tym rodzinom, które dbają o miejsce w którym mieszkają. Co prawda, budowa mieszkań socjalnych jest obowiązkiem gminy, ale z powodów finansowych i społecznych lepiej budować mieszkania komunalne. Gdyby udało się zapewnić wszystkim mieszkającym przy ul. Solnej dach nad głową, to po zburzeniu baraków ten teren powinien być przekazany pod budownictwo wielorodzinne. Rzeczą mniej istotną byłoby, czy inwestorem byłby BTBS, czy też działki te zostałyby sprzedane spółdzielni mieszkaniowej lub deweloperowi - komentuje Marek Gralik
Maciej Jasiński
W ostatnich latach do braków trafiło wiele rodzin, którym przysługiwało prawo do mieszkania socjalnego. Łącznie na Kapuściskach i w Łęgnowie w barakach są 84 takie lokale, na 1056, które są ogółem w całym mieście. Ponad 800 rodzin oczekuje na przydział mieszkania socjalnego.
Bydgoskie ratusz planuje jednak inwestować w remonty zniszczonych budynków po hotelach robotniczych.
- Miasto od wielu lat prowadzi działania polegające na przebudowie istniejących budynków na lokale socjalne. W latach 2005-2006 kosztem ponad 3,7 mln zł przebudowano blok przy ul. Stolarskiej, remont w latach 2010-2012 bloku przy ul. Kapuściska 9 kosztował ponad 3 mln zł ? mówi Marta Stachowiak, rzeczniczka prezydenta Bydgoszczy. - W bieżącym roku rozpoczęto inwestycję pn. "Modernizacja budynku przy ul. Techników 2 na lokale socjalne" z planowanym terminem realizacji na koniec 2016 r. Zadanie uwzględnione jest w wieloletniej prognozie finansowej. Na rok 2014 zarezerwowano 150 tys. zł, 2015 r. - 3,35 mln zł i 2016 r. - 1 mln zł.
ARKADIUSZ WOJTASIEWICZ
- Panie ja mam już 81 lat, gdzie ja się mam przeprowadzać? Dzisiaj jestem, jutro mnie nie ma - mówi pani Lucyna.
- Na mieszkanie w bloku bym się nie zamienił - komentuje pan Grzegorz - Tu mam ogródek, roślinki. Mam magazynek zrobiony, w którym trzymam narzędzia - w bloku nie mógłbym sobie na to pozwolić. Poza tym ludzie są tu zżyci, znają się, pomagają sobie.
Jak długo jeszcze postoją te zbudowane przez Niemców baraki?
- Na setną rocznicę wybuchu II wojny światowej pewnie będę tu nadal mieszkał - mówi z uśmiechem pan Jerzy.
ARKADIUSZ WOJTASIEWICZ
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze