Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi Sprawdź ofertę
    Szukaj
    Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
    wyborcza.pl Bydgoszcz

    Tak rodziło się bydgoskie harcerstwo [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

    Wiadomości z Bydgoszczy
    al
    Wszystko zaczęło się 8 sierpnia 1917 roku. O godz. 20 w salce parafialnej przy kościele Św. Trójcy zebrało się ok. 40 młodych ludzi, by dowiedzieć się szczegółów dotyczących utworzenia drużyny w Bydgoszczy. Organizował ją Jan Wierzejewski. Wyznaczył pięć zastępów. Patronem pierwszej w mieście drużyny skautowej został Stanisław Staszic. Umundurowali się we własnym zakresie, co nie było łatwe, bo przecież trwała jeszcze wojna. We wrześniu pokazali się oficjalnie po raz pierwszy: uroczyście witali arcybiskupa Edmunda Dalbora, prymasa Polski. Historię bydgoskiego harcerstwa dokumentują harcerze-pasjonaci. Prezentujemy kilkadziesiąt spośród ok. 700 fotografii, które znajdą się w albumie "Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii". Wydawnictwo ma ukazać się pod koniec roku. Pracuje nad nim Zespół Historyczny Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR. - Za nami osiem miesięcy nieustannej, ciężkiej pracy - opowiada hm. Piotr Grądziel. - Zrobiliśmy kwerendę w bydgoskich i toruńskich muzeach, archiwach, bibliotekach. Spotkaliśmy się z pasjonatami, sympatykami harcerstwa, ale też z ostatnimi z żyjących przedwojennych harcerzy. Niektórzy zaskakiwali zdumiewająco dobrą pamięcią. Z nazwiska potrafili wymienić kilkanaście osób na zdjęciu sprzed 70 lat. Chcemy, by album przemawiał głównie obrazem. Ale dbamy o to, by każdą z fotografii jak najbardziej szczegółowo opisać. Wraz z Grądzielem nad albumem pracują: hm. Bogusława Pasieka - Butkiewicz, hm. Janusz Pruski, hm. Michał Butkiewicz, pwd. Robert Sawicki oraz z ramienia Związku Harcerstwa Polskiego hm. Piotr Nawrocki. Zdjęcia w albumie ułożono chronologicznie. Pierwsze dwa rozdziały pokażą bydgoskie harcerstwo z okresu zaborów i międzywojnia. Prezentujemy 30 spośród kilkuset zgromadzonych przez autorów albumu zdjęć z tego okresu.
    Wszystko zaczęło się 8 sierpnia 1917 roku. O godz. 20 w salce parafialnej przy kościele Św. Trójcy zebrało się ok. 40 młodych ludzi, by dowiedzieć się szczegółów dotyczących utworzenia drużyny w Bydgoszczy. Organizował ją Jan Wierzejewski. Wyznaczył pięć zastępów. Patronem pierwszej w mieście drużyny skautowej został Stanisław Staszic. Umundurowali się we własnym zakresie, co nie było łatwe, bo przecież trwała jeszcze wojna. We wrześniu pokazali się oficjalnie po raz pierwszy: uroczyście witali arcybiskupa Edmunda Dalbora, prymasa Polski. Historię bydgoskiego harcerstwa dokumentują harcerze-pasjonaci. Prezentujemy kilkadziesiąt spośród ok. 700 fotografii, które znajdą się w albumie 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'. Wydawnictwo ma ukazać się pod koniec roku. Pracuje nad nim Zespół Historyczny Okręgu Kujawsko-Pomorskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. - Za nami osiem miesięcy nieustannej, ciężkiej pracy - opowiada hm. Piotr Grądziel. - Zrobiliśmy kwerendę w bydgoskich i toruńskich muzeach, archiwach, bibliotekach. Spotkaliśmy się z pasjonatami, sympatykami harcerstwa, ale też z ostatnimi z żyjących przedwojennych harcerzy. Niektórzy zaskakiwali zdumiewająco dobrą pamięcią. Z nazwiska potrafili wymienić kilkanaście osób na zdjęciu sprzed 70 lat. Chcemy, by album przemawiał głównie obrazem. Ale dbamy o to, by każdą z fotografii jak najbardziej szczegółowo opisać. Wraz z Grądzielem nad albumem pracują: hm. Bogusława Pasieka - Butkiewicz, hm. Janusz Pruski, hm. Michał Butkiewicz, pwd. Robert Sawicki oraz z ramienia Związku Harcerstwa Polskiego hm. Piotr Nawrocki. Zdjęcia w albumie ułożono chronologicznie. Pierwsze dwa rozdziały pokażą bydgoskie harcerstwo z okresu zaborów i międzywojnia. Prezentujemy 29 spośród kilkuset zgromadzonych przez autorów albumu zdjęć z tego okresu. Na zdjęciu: Patriotyczna manifestacja harcerzy na Starym Rynku. W strojach husarii 'wilczęta' 12 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego, 1939 r. (Ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy). Jak było wcześniej?
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    1 z 29

    Wszystko zaczęło się 8 sierpnia 1917 roku. O godz. 20 w salce parafialnej przy kościele Św. Trójcy zebrało się ok. 40 młodych ludzi, by dowiedzieć się szczegółów dotyczących utworzenia drużyny w Bydgoszczy. Organizował ją Jan Wierzejewski. Wyznaczył pięć zastępów. Patronem pierwszej w mieście drużyny skautowej został Stanisław Staszic. Umundurowali się we własnym zakresie, co nie było łatwe, bo przecież trwała jeszcze wojna. We wrześniu pokazali się oficjalnie po raz pierwszy: uroczyście witali arcybiskupa Edmunda Dalbora, prymasa Polski. Historię bydgoskiego harcerstwa dokumentują harcerze-pasjonaci. Prezentujemy kilkadziesiąt spośród ok. 700 fotografii, które znajdą się w albumie 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'. Wydawnictwo ma ukazać się pod koniec roku. Pracuje nad nim Zespół Historyczny Okręgu Kujawsko-Pomorskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. - Za nami osiem miesięcy nieustannej, ciężkiej pracy - opowiada hm. Piotr Grądziel. - Zrobiliśmy kwerendę w bydgoskich i toruńskich muzeach, archiwach, bibliotekach. Spotkaliśmy się z pasjonatami, sympatykami harcerstwa, ale też z ostatnimi z żyjących przedwojennych harcerzy. Niektórzy zaskakiwali zdumiewająco dobrą pamięcią. Z nazwiska potrafili wymienić kilkanaście osób na zdjęciu sprzed 70 lat. Chcemy, by album przemawiał głównie obrazem. Ale dbamy o to, by każdą z fotografii jak najbardziej szczegółowo opisać. Wraz z Grądzielem nad albumem pracują: hm. Bogusława Pasieka - Butkiewicz, hm. Janusz Pruski, hm. Michał Butkiewicz, pwd. Robert Sawicki oraz z ramienia Związku Harcerstwa Polskiego hm. Piotr Nawrocki. Zdjęcia w albumie ułożono chronologicznie. Pierwsze dwa rozdziały pokażą bydgoskie harcerstwo z okresu zaborów i międzywojnia. Prezentujemy 29 spośród kilkuset zgromadzonych przez autorów albumu zdjęć z tego okresu. Na zdjęciu: Patriotyczna manifestacja harcerzy na Starym Rynku. W strojach husarii 'wilczęta' 12 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego, 1939 r. (Ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy). Jak było wcześniej?
    Wycieczka I Bydgoskiej Drużyny Skautowej. Według twórcy skautingu - brytyjskiego gen, Roberta Baden-Powella (BiPi), skauting to 'braterstwo w służbie i świeże powietrze'. Skauci z Bydgoszczy zrozumieli znakomicie tę ideę. Organizowane cotygodniowe wyprawy za miasto wykorzystywali nie tylko do ćwiczeń skautowych na łonie przyrody, ale również do propagowania polskości wśród okolicznych mieszkańców, 1917 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Fot. archiwum Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    2 z 29

    Wycieczka I Bydgoskiej Drużyny Skautowej. Według twórcy skautingu - brytyjskiego gen, Roberta Baden-Powella (BiPi), skauting to 'braterstwo w służbie i świeże powietrze'. Skauci z Bydgoszczy zrozumieli znakomicie tę ideę. Organizowane cotygodniowe wyprawy za miasto wykorzystywali nie tylko do ćwiczeń skautowych na łonie przyrody, ale również do propagowania polskości wśród okolicznych mieszkańców, 1917 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Skauci I BDS z lewej Alfred Szweder, z prawej Witold Świerczewski, 1917 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Janusza Pruskiego)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    3 z 29

    Skauci I BDS z lewej Alfred Szweder, z prawej Witold Świerczewski, 1917 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Janusza Pruskiego)
    Skaut I BDS Kazimierz Urbański. Bydgoscy skauci umundurowani byli w mundury niemieckiej organizacji Jungdeutschland dla odróżnienia stosując pasy bez emblematów oraz przypinając biało-czerwone kokardy z prawej strony kapelusza, 1917 r. Ze zbiorów prywatnych hm. Janusza Pruskiego)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    4 z 29

    Skaut I BDS Kazimierz Urbański. Bydgoscy skauci umundurowani byli w mundury niemieckiej organizacji Jungdeutschland dla odróżnienia stosując pasy bez emblematów oraz przypinając biało-czerwone kokardy z prawej strony kapelusza, 1917 r. Ze zbiorów prywatnych hm. Janusza Pruskiego)
    Wycieczka hufca do Koronowa, 1918 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    5 z 29

    Wycieczka hufca do Koronowa, 1918 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    I Bydgoska Drużyna Skautek założoną w Domu Polskim przez nauczycielkę Zofię Waszak-Dobrowolską. Od lewej stoją: Klara Rzepeska, Katarzyna Kaczmarek, Zofia Sarnowska-Ziętakowa, Zofia Waszak-Dobrowolska, ? Biniakówna, Halina Kużej-Piechocka, Ula Jeskówna. Klęczą: Stanisława Jeskówna i Janina Jeskówna, siedzą od lewej: Hanna Milerówna, M. Gonczerzewicz-Szulcowa, Stefania Figórska, Maria Ziętek-Rubenau, Marta Menclówna, Elżbieta Dzierzanka-Keuher, Irena Sowińska-Poćwiardowska, Gertruda Sperkowska. 1919 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    6 z 29

    I Bydgoska Drużyna Skautek założoną w Domu Polskim przez nauczycielkę Zofię Waszak-Dobrowolską. Od lewej stoją: Klara Rzepeska, Katarzyna Kaczmarek, Zofia Sarnowska-Ziętakowa, Zofia Waszak-Dobrowolska, ? Biniakówna, Halina Kużej-Piechocka, Ula Jeskówna. Klęczą: Stanisława Jeskówna i Janina Jeskówna, siedzą od lewej: Hanna Milerówna, M. Gonczerzewicz-Szulcowa, Stefania Figórska, Maria Ziętek-Rubenau, Marta Menclówna, Elżbieta Dzierzanka-Keuher, Irena Sowińska-Poćwiardowska, Gertruda Sperkowska. 1919 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Przegląd bydgoskich drużyn skautowych w ogrodzie Domu Polskiego. Na zbiórce stanęło pięć drużyn męskich, jedna żeńska i orkiestra skautowa. Przeglądu dokonywał delegat aliantów major Holme (nota bene skaut brytyjski). Niestety wieczorem tego dnia budynek Domu Polskiego został poważnie zdemolowany przez niemiecki Grenzschutz, 17.08.1919 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    7 z 29

    Przegląd bydgoskich drużyn skautowych w ogrodzie Domu Polskiego. Na zbiórce stanęło pięć drużyn męskich, jedna żeńska i orkiestra skautowa. Przeglądu dokonywał delegat aliantów major Holme (nota bene skaut brytyjski). Niestety wieczorem tego dnia budynek Domu Polskiego został poważnie zdemolowany przez niemiecki Grenzschutz, 17.08.1919 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Bydgoszcz - po latach pruskiej niewoli - powróciła do Macierzy w dniu 20 stycznia 1920 r. Wkraczające oddziały polskie były witane także przez skautów, którzy w kolejnych tygodniach uczestniczyli we wszystkich przedsięwzięciach związanych z przywracaniem polskości w Bydgoszczy. Na fotografii uroczystość wręczenia sztandaru 8 Pułkowi Strzelców Wielkopolskich na Starym Rynku w Bydgoszczy. Przy stole stoi naczelny dowódca Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim gen. Józef Dowbor-Muśnicki, chrzestni sztandaru (Tucholska i Rochowiak) oraz dwie harcerki Maria Gonczerzewicz-Szulcowa i drużynowa bydgoskiej 'Jedynki' Zofia Waszak-Dobrowolska, 5.02.1920 r.. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    8 z 29

    Bydgoszcz - po latach pruskiej niewoli - powróciła do Macierzy w dniu 20 stycznia 1920 r. Wkraczające oddziały polskie były witane także przez skautów, którzy w kolejnych tygodniach uczestniczyli we wszystkich przedsięwzięciach związanych z przywracaniem polskości w Bydgoszczy. Na fotografii uroczystość wręczenia sztandaru 8 Pułkowi Strzelców Wielkopolskich na Starym Rynku w Bydgoszczy. Przy stole stoi naczelny dowódca Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim gen. Józef Dowbor-Muśnicki, chrzestni sztandaru (Tucholska i Rochowiak) oraz dwie harcerki Maria Gonczerzewicz-Szulcowa i drużynowa bydgoskiej 'Jedynki' Zofia Waszak-Dobrowolska, 5.02.1920 r.. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Zastęp cyklistów z 4 BDH przed bydgoskim dworcem kolejowym. Budynek dworca odbudowany po pożarze w 1915 r., został przebudowany w roku 1926. Posiadał wówczas spadzisty dach (tzw. namiotowy) oraz na jego środku charakterystyczną wieżyczkę z zegarem, 1922 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    9 z 29

    Zastęp cyklistów z 4 BDH przed bydgoskim dworcem kolejowym. Budynek dworca odbudowany po pożarze w 1915 r., został przebudowany w roku 1926. Posiadał wówczas spadzisty dach (tzw. namiotowy) oraz na jego środku charakterystyczną wieżyczkę z zegarem, 1922 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Harcerz 4 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy obsługuje radiostację drużyny na I Zlocie Narodowym Harcerzy w Siekierkach. Jak wynika z okolicznościowego albumu: 'Radjo własnego wyrobu drużyny Bydgoskiej zainteresowało Pana Prezydenta [RP Stanisława Wojciechowskiego]', 9.07.1924 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    10 z 29

    Harcerz 4 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy obsługuje radiostację drużyny na I Zlocie Narodowym Harcerzy w Siekierkach. Jak wynika z okolicznościowego albumu: 'Radjo własnego wyrobu drużyny Bydgoskiej zainteresowało Pana Prezydenta [RP Stanisława Wojciechowskiego]', 9.07.1924 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Wizyta Prezydenta RP w Bydgoszczy. W powozie jadącym po ul. Dworcowej w asyście szwadronu 16/2 Pułku Ułanów Wielkopolskich zasiada Prezydent Polski Stanisław Wojciechowski oraz Prezydent Bydgoszczy Bernard Śliwiński. Przy krawężniku reprezentacja bydgoskich harcerzy 'Jedynki' i 'Siódemki' pod dowództwem Feliksa Miodowskiego wita Prezydenta okrzykiem 'Czuwaj! Panie Prezydencie'. Trzy miesiące wcześniej 8 maja 1924 roku na dziedzińcu Belwederu Prezydent S. Wojciechowski przyjął godność protektora Związku Harcerstwa Polskiego i Krzyż Honorowego Harcerza Rzeczypospolitej, kontynuując tym samym tradycję zapoczątkowaną przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, 3.08.1924 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    11 z 29

    Wizyta Prezydenta RP w Bydgoszczy. W powozie jadącym po ul. Dworcowej w asyście szwadronu 16/2 Pułku Ułanów Wielkopolskich zasiada Prezydent Polski Stanisław Wojciechowski oraz Prezydent Bydgoszczy Bernard Śliwiński. Przy krawężniku reprezentacja bydgoskich harcerzy 'Jedynki' i 'Siódemki' pod dowództwem Feliksa Miodowskiego wita Prezydenta okrzykiem 'Czuwaj! Panie Prezydencie'. Trzy miesiące wcześniej 8 maja 1924 roku na dziedzińcu Belwederu Prezydent S. Wojciechowski przyjął godność protektora Związku Harcerstwa Polskiego i Krzyż Honorowego Harcerza Rzeczypospolitej, kontynuując tym samym tradycję zapoczątkowaną przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, 3.08.1924 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    Harcerze 7 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. Jana Karola Chodkiewicza przed bydgoską fontanną 'Potop' (wybudowana w roku 1904, w styczniu 1943 roku przetopiona na cele wojenne przez Niemców, w czerwcu 2014 roku zakończono jej odbudowę). Z piłką stoi drużynowy Kazimierz Papiński , żołnierz Legionów, 15.02.1925 r. Na mundurze harcerskim Kazimierza Papińskiego widoczna odznaka pułkowa 4 Pułku Piechoty Legionów, w którym służył. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    12 z 29

    Harcerze 7 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. Jana Karola Chodkiewicza przed bydgoską fontanną 'Potop' (wybudowana w roku 1904, w styczniu 1943 roku przetopiona na cele wojenne przez Niemców, w czerwcu 2014 roku zakończono jej odbudowę). Z piłką stoi drużynowy Kazimierz Papiński , żołnierz Legionów, 15.02.1925 r. Na mundurze harcerskim Kazimierza Papińskiego widoczna odznaka pułkowa 4 Pułku Piechoty Legionów, w którym służył. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    W zawodach związkowych w Nadkolu nad Liwcem (30.06 - 5.07.1925 r.) 4 Bydgoska Drużyna Harcerzy im. Jana Kilińskiego zajęła pierwsze miejsce. Za swoją postawę otrzymała z rąk Naczelnika Głównej Kwatery Męskiej ZHP hm. Stanisława Sedlaczka sztandar Prezydenta RP tzw. Proporzec Związkowy oraz nagrodę przechodnią G.K.M. statuetkę Kraka walczącego ze smokiem (autor S. Popławski) - ówczesne symbole Pierwszej Drużyny Rzeczypospolitej czyli najlepszej w Polsce drużyny harcerzy w corocznym konkursie przeprowadzanym przez Główną Kwaterę Męską. W środku w mundurze oficerskim siedzi kpt. Jan Drobniak z KPH, po jego lewej stronie siedzą kolejno prof. Włodzimierz Męciński, Zdzisław Niesiołowski, Mieczysław Karczewski i drużynowy Jerzy Karnicki, 5.07.1925 r.. (Ze zbiorów NAC)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    13 z 29

    W zawodach związkowych w Nadkolu nad Liwcem (30.06 - 5.07.1925 r.) 4 Bydgoska Drużyna Harcerzy im. Jana Kilińskiego zajęła pierwsze miejsce. Za swoją postawę otrzymała z rąk Naczelnika Głównej Kwatery Męskiej ZHP hm. Stanisława Sedlaczka sztandar Prezydenta RP tzw. Proporzec Związkowy oraz nagrodę przechodnią G.K.M. statuetkę Kraka walczącego ze smokiem (autor S. Popławski) - ówczesne symbole Pierwszej Drużyny Rzeczypospolitej czyli najlepszej w Polsce drużyny harcerzy w corocznym konkursie przeprowadzanym przez Główną Kwaterę Męską. W środku w mundurze oficerskim siedzi kpt. Jan Drobniak z KPH, po jego lewej stronie siedzą kolejno prof. Włodzimierz Męciński, Zdzisław Niesiołowski, Mieczysław Karczewski i drużynowy Jerzy Karnicki, 5.07.1925 r.. (Ze zbiorów NAC)
    'Wilczęta' 7 BDH na wycieczce w Fordonie. W tle fordoński most przez Wisłę, 1926 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    14 z 29

    'Wilczęta' 7 BDH na wycieczce w Fordonie. W tle fordoński most przez Wisłę, 1926 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    Harcerze 1 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. Stanisława Staszica. W garniturze hm. Wincenty Gordon, w kapeluszu opiekun drużyny Stefan Przybylski, 1927 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    15 z 29

    Harcerze 1 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. Stanisława Staszica. W garniturze hm. Wincenty Gordon, w kapeluszu opiekun drużyny Stefan Przybylski, 1927 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Harcerki 4 Bydgoskiej Drużyny Harcerek im. Marii i Władysława Zamojskich, 1928 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    16 z 29

    Harcerki 4 Bydgoskiej Drużyny Harcerek im. Marii i Władysława Zamojskich, 1928 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Uroczystości wręczenia sztandaru I Hufcowi Harcerzy w czasie 'Święta Wiosny' na Nowym Rynku. Fotografia wykonana z wieży bydgoskiego sądu, 1931 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    17 z 29

    Uroczystości wręczenia sztandaru I Hufcowi Harcerzy w czasie 'Święta Wiosny' na Nowym Rynku. Fotografia wykonana z wieży bydgoskiego sądu, 1931 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    Ziemna stołówka 1 BDH na obozie w Niemenczynie na Wileńszczyźnie, 1933 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    18 z 29

    Ziemna stołówka 1 BDH na obozie w Niemenczynie na Wileńszczyźnie, 1933 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Bydgoska 16 ŻDH na obozie propagandowym. W tle widoczne budynki bydgoskiego Szpitala Miejskiego, 1934 r. (Ze zbiorów 16 ŻDH im. gen Mariusza Zaruskiego).
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    19 z 29

    Bydgoska 16 ŻDH na obozie propagandowym. W tle widoczne budynki bydgoskiego Szpitala Miejskiego, 1934 r. (Ze zbiorów 16 ŻDH im. gen Mariusza Zaruskiego).
    Akt poświęcenia szybowca 'Harcerz' zbudowanego przez 1 BDH. Przemawia inż. Kazimierz Stabrowski. Pierwszy z prawej stoi drużynowy phm. Leonard Klemiński. W związku z propagowaniem szybownictwa - jako specjalności harcerskiej - 1 BDH rozwijała umiejętności w tym zakresie, dla podkreślenia stosując czasem w swojej nazwie słowo Lotnicza. W całym ZHP w tym okresie powstawały masowo drużyny i koła szybowcowe. Istniały harcerskie ośrodki szkolenia szybowcowego, a Związek w połowie lat 30. XX wieku posiadał 10 szybowców (w tym bydgoski) oraz szybowce ćwiczebne, a nawet własny samolot motorowy, 1934 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    20 z 29

    Akt poświęcenia szybowca 'Harcerz' zbudowanego przez 1 BDH. Przemawia inż. Kazimierz Stabrowski. Pierwszy z prawej stoi drużynowy phm. Leonard Klemiński. W związku z propagowaniem szybownictwa - jako specjalności harcerskiej - 1 BDH rozwijała umiejętności w tym zakresie, dla podkreślenia stosując czasem w swojej nazwie słowo Lotnicza. W całym ZHP w tym okresie powstawały masowo drużyny i koła szybowcowe. Istniały harcerskie ośrodki szkolenia szybowcowego, a Związek w połowie lat 30. XX wieku posiadał 10 szybowców (w tym bydgoski) oraz szybowce ćwiczebne, a nawet własny samolot motorowy, 1934 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Szybowiec 'Harcerz' typu Wrona zbudowany przez 1 BDH. Drugi z prawej drużynowy Edward Wilanowski, 1934 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    21 z 29

    Szybowiec 'Harcerz' typu Wrona zbudowany przez 1 BDH. Drugi z prawej drużynowy Edward Wilanowski, 1934 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Harcerze i 'wilczki' 24 BDH przy szkole powszechnej im. ks. Piramowicza. Pierwszy z prawej kierownik szkoły Antoni Mencel. Wilczęta to najmłodsza gałąź skautingu, skierowana do dzieci z początkowych klas szkół powszechnych. Począwszy od początku lat 30. XX wieku w miejsce wilcząt rozpoczęto wprowadzanie ruchu zuchowego, którego głównym twórcą w Organizacji Harcerzy był hm. Aleksander Kamiński. Wydane przez niego w latach 1932 - 35 trzy podręczniki metodyczne omawiające ruch zuchowy stały się fundamentem jego żywiołowego rozwoju, 1935 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Tomasza Sikorskiego).
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    22 z 29

    Harcerze i 'wilczki' 24 BDH przy szkole powszechnej im. ks. Piramowicza. Pierwszy z prawej kierownik szkoły Antoni Mencel. Wilczęta to najmłodsza gałąź skautingu, skierowana do dzieci z początkowych klas szkół powszechnych. Począwszy od początku lat 30. XX wieku w miejsce wilcząt rozpoczęto wprowadzanie ruchu zuchowego, którego głównym twórcą w Organizacji Harcerzy był hm. Aleksander Kamiński. Wydane przez niego w latach 1932 - 35 trzy podręczniki metodyczne omawiające ruch zuchowy stały się fundamentem jego żywiołowego rozwoju, 1935 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Tomasza Sikorskiego).
    Prezydent Bydgoszczy Leon Barciszewski żegna harcerzy wyjeżdżających na Zlot Jubileuszowy ZHP w Spale. W tle poczty sztandarowe Hufca Harcerzy i 1 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. Stanisława Staszica. Zlot ten był realizowany z wielkim rozmachem, na niespotykaną do tej chwili skalę. Harcerstwo zawsze cieszyło się wielkim uznaniem społecznym, stąd w pomoc przy wyjeździe na jubileuszowy zlot włączyło się wiele lokalnych autorytetów z Prezydentem miasta Bydgoszczy na czele. Prezydent L. Barciszewski był wielkim przyjacielem harcerstwa - w roku 1939 w uznaniu tego faktu został odznaczony harcerską odznaką 'Za zasługę'. W listopadzie 1939 roku został zamordowany przez Niemców, 9.07.1935 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    23 z 29

    Prezydent Bydgoszczy Leon Barciszewski żegna harcerzy wyjeżdżających na Zlot Jubileuszowy ZHP w Spale. W tle poczty sztandarowe Hufca Harcerzy i 1 Bydgoskiej Drużyny Harcerzy im. Stanisława Staszica. Zlot ten był realizowany z wielkim rozmachem, na niespotykaną do tej chwili skalę. Harcerstwo zawsze cieszyło się wielkim uznaniem społecznym, stąd w pomoc przy wyjeździe na jubileuszowy zlot włączyło się wiele lokalnych autorytetów z Prezydentem miasta Bydgoszczy na czele. Prezydent L. Barciszewski był wielkim przyjacielem harcerstwa - w roku 1939 w uznaniu tego faktu został odznaczony harcerską odznaką 'Za zasługę'. W listopadzie 1939 roku został zamordowany przez Niemców, 9.07.1935 r. (Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Harcerze 7 BDH w Krakowie w trakcie prac przy budowie kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego. Sypanie kopca rozpoczęto 6 sierpnia 1934 roku w 20 rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej, a w projekt ten włączyło się wiele środowisk, w tym harcerze, 20.04.1936 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    Fot. archiwum Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    24 z 29

    Harcerze 7 BDH w Krakowie w trakcie prac przy budowie kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego. Sypanie kopca rozpoczęto 6 sierpnia 1934 roku w 20 rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej, a w projekt ten włączyło się wiele środowisk, w tym harcerze, 20.04.1936 r. (Ze zbiorów 7 BDH im. Jana Karola Chodkiewicza 'Zielona Siódemka').
    Harcerki bydgoskiej 'Jedynki': drużynowa Gertruda Kuklińska i Barbara Saroszewska witają generalnego inspektora Sił Zbrojnych Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego w czasie wizyty w Bydgoszczy. Marszałek otrzymał wówczas tytuł Honorowego Obywatela Miasta Bydgoszczy, 09.1937 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Heleny Karabasz).
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    25 z 29

    Harcerki bydgoskiej 'Jedynki': drużynowa Gertruda Kuklińska i Barbara Saroszewska witają generalnego inspektora Sił Zbrojnych Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego w czasie wizyty w Bydgoszczy. Marszałek otrzymał wówczas tytuł Honorowego Obywatela Miasta Bydgoszczy, 09.1937 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Heleny Karabasz).
    Harcerze bydgoskiej 16 ŻDH pod krzyżem w Łęgnowie. Krzyż został postawiony jako wotum dziękczynne za odzyskanie przez Polskę niepodległości. Pierwszy z prawej stoi drużynowy phm. Alfons Gruse, ostatni po lewej jego następca phm. Aleksander Marcin Trzcieliński, 1938 r.(Ze zbiorów prywatnych hm. Tomasza Sikorskiego).
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    26 z 29

    Harcerze bydgoskiej 16 ŻDH pod krzyżem w Łęgnowie. Krzyż został postawiony jako wotum dziękczynne za odzyskanie przez Polskę niepodległości. Pierwszy z prawej stoi drużynowy phm. Alfons Gruse, ostatni po lewej jego następca phm. Aleksander Marcin Trzcieliński, 1938 r.(Ze zbiorów prywatnych hm. Tomasza Sikorskiego).
    Harcerki 1 ŻBDH podczas podniesienia flagi na obozie w Dziemianach, 1938 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Felicji Krzymińskiej).
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    27 z 29

    Harcerki 1 ŻBDH podczas podniesienia flagi na obozie w Dziemianach, 1938 r. (Ze zbiorów prywatnych hm. Felicji Krzymińskiej).
    Dziesięciolecie bydgoskiej 16 Żeglarskiej Drużyny Harcerzy. Pamiątkowe zdjęcie z wizyty gen. Mariusza Zaruskiego w Bydgoszczy z harcerzami 'Szesnastki', noszącej już wówczas jego imię [!]. Odpowiadając na prośbę o zgodę na przyjęcie przez drużynę jego imienia odpisał: 'Komunikuję, iż chętnie przyjmę miłą i zaszczytną dla mnie godność Patrona Drużyny. Właśnie wśród młodzieży, szczególnie harcerskiej, najwięcej widzę zrozumienia znaczenia morza, jego tajemnic, piękna i mocy. (...) Dlatego przyjmując tę godność życzę Wam kochani harcerze powodzenia w dążeniu zbliżenia się do morza, a w konsekwencji dalszego zupełnego jego opanowania na chwałę i pożytek Rzeczpospolitej', 10.12.1938 r. (Ze zbiorów 16 ŻDH im. gen Mariusza Zaruskiego).
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    28 z 29

    Dziesięciolecie bydgoskiej 16 Żeglarskiej Drużyny Harcerzy. Pamiątkowe zdjęcie z wizyty gen. Mariusza Zaruskiego w Bydgoszczy z harcerzami 'Szesnastki', noszącej już wówczas jego imię [!]. Odpowiadając na prośbę o zgodę na przyjęcie przez drużynę jego imienia odpisał: 'Komunikuję, iż chętnie przyjmę miłą i zaszczytną dla mnie godność Patrona Drużyny. Właśnie wśród młodzieży, szczególnie harcerskiej, najwięcej widzę zrozumienia znaczenia morza, jego tajemnic, piękna i mocy. (...) Dlatego przyjmując tę godność życzę Wam kochani harcerze powodzenia w dążeniu zbliżenia się do morza, a w konsekwencji dalszego zupełnego jego opanowania na chwałę i pożytek Rzeczpospolitej', 10.12.1938 r. (Ze zbiorów 16 ŻDH im. gen Mariusza Zaruskiego).
    Generał Józef Haller w czasie wizyty w Bydgoszczy wpisał się do kroniki 1 BDH. Drugi z prawej strony stoi drużynowy 'Jedynki' Bernard Subkowski. Generał znał, rozumiał i wspierał ruch harcerski - w latach 1920 - 1923 był Przewodniczącym ZHP, 21.05.1939 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    mat. Piotra Grądziela, album 'Harcerska wędrówka przez stulecie. Sto lat bydgoskiego harcerstwa w fotografii'
    29 z 29

    Generał Józef Haller w czasie wizyty w Bydgoszczy wpisał się do kroniki 1 BDH. Drugi z prawej strony stoi drużynowy 'Jedynki' Bernard Subkowski. Generał znał, rozumiał i wspierał ruch harcerski - w latach 1920 - 1923 był Przewodniczącym ZHP, 21.05.1939 r.(Ze zbiorów Zespołu Historycznego Okręgu Kujawsko-Pomorskiego ZHR)
    Czytaj teraz
    Więcej

      Popularne

      Komentarze
      Zaloguj się
      Chcesz dołączyć do dyskusji? Kup prenumeratę, by czytać artykuły i je komentować

      Wszystkie komentarze

      sortuj:
      od najnowszego od najstarszego od najpopularniejszego od najmniej popularnego

      Tematy ważne dla Bydgoszczy

      Tematy
      Miejsca

      Warto przeczytać

      Magazyn Kuchnia
      Magazyny
      Licytacje, przetargi
      wyborcza.pl
      Serwisy partnerskie

      Copyright © Wyborcza sp. z o.o.

      Właściciel niniejszego serwisu nie wyraża zgody na zwielokrotnianie ani inne korzystanie z utworów rozpowszechnionych w tym serwisie, w celu eksploracji tekstów i danych. Więcej informacji w zastrzeżeniu dot. eksploracji tekstów i danych.