Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi Sprawdź ofertę
    Szukaj
    Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
    wyborcza.pl Bydgoszcz

    Poznaj historię więzienia w Koronowie. I zajrzyj do środka

    Wiadomości z Bydgoszczy
    Maciej Kulesza
    Więzienie w Koronowie to niczym historia w pigułce. Państwo Pruskie, II Rzeczpospolita, Niemcy hitlerowskie, Polska Rzeczpospolita Ludowa i Rzeczpospolita Polska przetrzymywały w tym miejscu osadzonych. Systemy polityczne się zmieniały, a więzienie cały czas służy skazanym.
    Na przełomie XIII i XIV w. w Koronowie, nad samym korytem Brdy, powstał kościół klasztorny, do którego przeniósł się zakon cystersów. Przez kolejne stulecia przebudowywana świątynia obecny kształt zyskała w XVII i XVIII w. Kościół wzniesiony został z cegły w stylu gotyckim jako trójnawowa bazylika z transeptem i dwoma rzędami kaplic. Z czasem wnętrzu nadano cechy barokowe. W 2010 r. Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Koronowie jako zabytkowy kościół przyklasztorny dawnego opactwa cystersów został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. Więzienie mieści się tuż obok
    MACIEJ KULESZA
    1 z 38

    Na przełomie XIII i XIV w. w Koronowie, nad samym korytem Brdy, powstał kościół klasztorny, do którego przeniósł się zakon cystersów. Przez kolejne stulecia przebudowywana świątynia obecny kształt zyskała w XVII i XVIII w. Kościół wzniesiony został z cegły w stylu gotyckim jako trójnawowa bazylika z transeptem i dwoma rzędami kaplic. Z czasem wnętrzu nadano cechy barokowe. W 2010 r. Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Koronowie jako zabytkowy kościół przyklasztorny dawnego opactwa cystersów został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. Więzienie mieści się tuż obok
    Niestety, niewiele wiemy o pierwszych budynkach przyklasztornych pierwotnego kościoła klasztornego. Możemy jedynie domniemać, że zgodnie z regułą przylegały bezpośrednio do południowej strony świątyni. Począwszy od rządów opata Ignacego Bernarda Gnińskiego (1686-1706), aż do czasów I rozbioru Polski w 1772 r., klasztorne claustrum zostało całkowicie przebudowane. Pierwotne budynki wyburzono, po czym w nieco innym miejscu wzniesiono nowe, barokowe. W tym samym czasie, na południe od claustrum, powstała okazała rezydencja opata
    MACIEJ KULESZA
    2 z 38

    Niestety, niewiele wiemy o pierwszych budynkach przyklasztornych pierwotnego kościoła klasztornego. Możemy jedynie domniemać, że zgodnie z regułą przylegały bezpośrednio do południowej strony świątyni. Począwszy od rządów opata Ignacego Bernarda Gnińskiego (1686-1706), aż do czasów I rozbioru Polski w 1772 r., klasztorne claustrum zostało całkowicie przebudowane. Pierwotne budynki wyburzono, po czym w nieco innym miejscu wzniesiono nowe, barokowe. W tym samym czasie, na południe od claustrum, powstała okazała rezydencja opata
    Koronowskie więzienie utworzono w 1819 r. na mocy reskryptu króla Fryderyka Wilhelma III, kiedy to władze pruskie przejęły majątek zakonu cystersów wraz z klasztorem i kościołem. Zabudowania klasztorne zaadoptowano na więzienie. Objęło ono wszystkie budynki zlokalizowane po wschodniej i południowej stronie świątyni, m.in. pałac opata i furtę. Klasztor przystosowano do nowych potrzeb, zachowując jego bryłę, elewacje, jak również w znacznym stopniu układ pomieszczeń i sklepienia. W drugiej połowie XIX w. rozebrano południowo-wschodni narożnik, wznosząc na jego miejscu nowy, pięciokondygnacyjny budynek dla skazanych. Zmianom funkcji, na mieszkalną bądź administracyjną, uległ również pałac opata i furta klasztorna. Pod koniec XIX w. wzdłuż południowej krawędzi dziedzińca (na zdjęciu) wybudowano prostokątny w rzucie obiekt gospodarczy, pierwotnie zapewne kuchnię - współcześnie kaplica więzienna i magazyn. Adaptacja zabudowań klasztornych na więzienie trwała rok. W chwili przejęcia budynki przyklasztorne miały zabudowę typowo barokową, której elementy architektoniczne i dekoracyjne pozostały do dzisiaj
    MACIEJ KULESZA
    3 z 38

    Koronowskie więzienie utworzono w 1819 r. na mocy reskryptu króla Fryderyka Wilhelma III, kiedy to władze pruskie przejęły majątek zakonu cystersów wraz z klasztorem i kościołem. Zabudowania klasztorne zaadoptowano na więzienie. Objęło ono wszystkie budynki zlokalizowane po wschodniej i południowej stronie świątyni, m.in. pałac opata i furtę. Klasztor przystosowano do nowych potrzeb, zachowując jego bryłę, elewacje, jak również w znacznym stopniu układ pomieszczeń i sklepienia. W drugiej połowie XIX w. rozebrano południowo-wschodni narożnik, wznosząc na jego miejscu nowy, pięciokondygnacyjny budynek dla skazanych. Zmianom funkcji, na mieszkalną bądź administracyjną, uległ również pałac opata i furta klasztorna. Pod koniec XIX w. wzdłuż południowej krawędzi dziedzińca (na zdjęciu) wybudowano prostokątny w rzucie obiekt gospodarczy, pierwotnie zapewne kuchnię - współcześnie kaplica więzienna i magazyn. Adaptacja zabudowań klasztornych na więzienie trwała rok. W chwili przejęcia budynki przyklasztorne miały zabudowę typowo barokową, której elementy architektoniczne i dekoracyjne pozostały do dzisiaj
    W II połowie XIX w., zgodnie z ówczesnymi trendami penitencjarnymi, władze pruskie wybudowały pawilon celkowy. W latach 1838-1849 pojawiła się bowiem nowa koncepcja, która sukcesywnie wcielana była w życie, tzw. system celkowy. Polegał na odbywaniu kary przez jednego skazanego w jednej celi, z jednym łóżkiem i Biblią. Stąd nowy pawilon - charakterystyczny budynek współcześnie górujący nad pozostałymi zabudowaniami, który nosi potoczną nazwę 'Trojan'. Budynek został ukończony w ekspresowym tempie w 1871 r. Wybudowano go za kontrybucje wojenne nałożone przez Prusy na Francję po przegranej wojnie. Do 1920 r. w więzieniu odbywali wyroki przestępcy kryminalni z terenu Prus Zachodnich. Zdjęcie prawdopodobnie z 1919 r.
    ARCHIWUM MACIEJA KULESZY
    4 z 38

    W II połowie XIX w., zgodnie z ówczesnymi trendami penitencjarnymi, władze pruskie wybudowały pawilon celkowy. W latach 1838-1849 pojawiła się bowiem nowa koncepcja, która sukcesywnie wcielana była w życie, tzw. system celkowy. Polegał na odbywaniu kary przez jednego skazanego w jednej celi, z jednym łóżkiem i Biblią. Stąd nowy pawilon - charakterystyczny budynek współcześnie górujący nad pozostałymi zabudowaniami, który nosi potoczną nazwę 'Trojan'. Budynek został ukończony w ekspresowym tempie w 1871 r. Wybudowano go za kontrybucje wojenne nałożone przez Prusy na Francję po przegranej wojnie. Do 1920 r. w więzieniu odbywali wyroki przestępcy kryminalni z terenu Prus Zachodnich. Zdjęcie prawdopodobnie z 1919 r.
    W styczniu 1920 r. Koronowo zostało wyzwolone przez pułkownika Wacława Przeździeckiego. 26 stycznia 1920 r. gen. Józef Haller w imieniu RP przejął wiezienie. Władze polskie osadzały tu przestępców kryminalnych i politycznych. Po wybuchu II wojny światowej 2 września decyzją gen. Władysława Bortnowskiego wszyscy więźniowie zostali wypuszczeni. Naczelnik Skowroński udzielił swoistej amnestii osadzonym, a funkcjonariusze zostali ewakuowani do Warszawy i Lublina. W latach 1939-1945 więzienie ponownie znalazło się w rękach niemieckich. Więziono tu w sumie ok. 1800 osób, z których zmarło lub zginęło 600. Kilkaset metrów od zakładu, za stadionem miejskim, po lewej stronie drogi jest teraz miejsce pamięci poświęcone zmarłym więźniom. Zdjęcie z 1940 r.
    ARCHIWUM MACIEJA KULESZY
    5 z 38

    W styczniu 1920 r. Koronowo zostało wyzwolone przez pułkownika Wacława Przeździeckiego. 26 stycznia 1920 r. gen. Józef Haller w imieniu RP przejął wiezienie. Władze polskie osadzały tu przestępców kryminalnych i politycznych. Po wybuchu II wojny światowej 2 września decyzją gen. Władysława Bortnowskiego wszyscy więźniowie zostali wypuszczeni. Naczelnik Skowroński udzielił swoistej amnestii osadzonym, a funkcjonariusze zostali ewakuowani do Warszawy i Lublina. W latach 1939-1945 więzienie ponownie znalazło się w rękach niemieckich. Więziono tu w sumie ok. 1800 osób, z których zmarło lub zginęło 600. Kilkaset metrów od zakładu, za stadionem miejskim, po lewej stronie drogi jest teraz miejsce pamięci poświęcone zmarłym więźniom. Zdjęcie z 1940 r.
    26 stycznia 1945 r. Armia Czerwona z Ludowe Wojsko Polskie wyzwoliły Koronowo. Wiosną 1945 r. w koronowskim więzieniu przetrzymywano m.in. esesmanów. Grupa tych osadzonych pod koniec kwietnia 1945 r. została zakwaterowana we Wtelnie i pod strażą MO przeprowadzała ekshumację zwłok ofiar niemieckich egzekucji prowadzanych na przełomie września i października 1939 r. na tryszczyńskich polach. W latach 1946-1956 w więzieniu przetrzymywano więźniów politycznych. Ten okres jest najmniej znany. Nie wiemy, czy wykonywano wyroki śmierci i torturowano osadzonych. W 1956 roku naczelnik więzienia Kozach został skazany prawomocnym wyrokiem za 'nadużycie władzy'. W grudniu 1981 roku do koronowskiego więzienia trafili internowani po wprowadzeniu stanu wojennego.
    MACIEJ KULESZA
    6 z 38

    26 stycznia 1945 r. Armia Czerwona z Ludowe Wojsko Polskie wyzwoliły Koronowo. Wiosną 1945 r. w koronowskim więzieniu przetrzymywano m.in. esesmanów. Grupa tych osadzonych pod koniec kwietnia 1945 r. została zakwaterowana we Wtelnie i pod strażą MO przeprowadzała ekshumację zwłok ofiar niemieckich egzekucji prowadzanych na przełomie września i października 1939 r. na tryszczyńskich polach. W latach 1946-1956 w więzieniu przetrzymywano więźniów politycznych. Ten okres jest najmniej znany. Nie wiemy, czy wykonywano wyroki śmierci i torturowano osadzonych. W 1956 roku naczelnik więzienia Kozach został skazany prawomocnym wyrokiem za 'nadużycie władzy'. W grudniu 1981 roku do koronowskiego więzienia trafili internowani po wprowadzeniu stanu wojennego.
    W styczniu 2007 r. otwarto nowy pawilon (na zdjęciu) dla 192 skazanych odbywających karę w trybie półotwartym. Koszt inwestycji to 7,6 mln zł. Budynek wyrósł w starorzeczu Brdy, na miejscu zlikwidowanej filii Przedsiębiorstwa Przemysłu Meblarskiego w Potulicach. W dwukondygnacyjnym gmachu niskie wyroki skazani odbywają w celach cztero- i sześcioosobowych. Dodatkowo dwa miejsca w specjalnej celi przeznaczone są dla osób niepełnosprawnych. W sąsiadujących budynkach urządzono salę widzeń, kantynę, dwa pomieszczenia do widzeń intymnych i stołówkę. Na miejscu jest kaplica, sala telewizyjna, sprzęt do ćwiczeń siłowych, stół do ping-ponga. Na zewnątrz - boisko do koszykówki i siatkówki. Odział jest oddzielony od pozostałej części jednostki. Więźniowie z niższymi wyrokami nie mają kontaktu z recydywistami
    MACIEJ KULESZA
    7 z 38

    W styczniu 2007 r. otwarto nowy pawilon (na zdjęciu) dla 192 skazanych odbywających karę w trybie półotwartym. Koszt inwestycji to 7,6 mln zł. Budynek wyrósł w starorzeczu Brdy, na miejscu zlikwidowanej filii Przedsiębiorstwa Przemysłu Meblarskiego w Potulicach. W dwukondygnacyjnym gmachu niskie wyroki skazani odbywają w celach cztero- i sześcioosobowych. Dodatkowo dwa miejsca w specjalnej celi przeznaczone są dla osób niepełnosprawnych. W sąsiadujących budynkach urządzono salę widzeń, kantynę, dwa pomieszczenia do widzeń intymnych i stołówkę. Na miejscu jest kaplica, sala telewizyjna, sprzęt do ćwiczeń siłowych, stół do ping-ponga. Na zewnątrz - boisko do koszykówki i siatkówki. Odział jest oddzielony od pozostałej części jednostki. Więźniowie z niższymi wyrokami nie mają kontaktu z recydywistami
    Zakład Karny w Koronowie jest jednostką typu zamkniętego z oddziałem zakładu karnego typu półotwartego dla mężczyzn będących recydywistami penitencjarnymi oraz oddziałem zewnętrznym typu półotwartego i otwartego. W sumie to 923 miejsca. W więzieniu realizowany jest program nauczania liceum ogólnokształcącym, zasadniczej szkole zawodowej przygotowującej do zawodu kucharza małej gastronomii oraz gimnazjum. Kary odbywają tu również więźniowie z wyrokami 25 lat pozbawienia wolności i dożywocia. Osadzeni mogą korzystać ze świetlic, biblioteki oraz pracowni artystycznej. Wydają gazetkę więzienną 'Za Żelazną Bramą'. Pola spacerowe umożliwiają grę w siatkówkę i koszykówkę. Jest również sala gimnastyczna Skazani zatrudnieni są przy pracach porządkowych i pomocniczych również u okolicznych przedsiębiorców, za co są wynagradzani
    MACIEJ KULESZA
    8 z 38

    Zakład Karny w Koronowie jest jednostką typu zamkniętego z oddziałem zakładu karnego typu półotwartego dla mężczyzn będących recydywistami penitencjarnymi oraz oddziałem zewnętrznym typu półotwartego i otwartego. W sumie to 923 miejsca. W więzieniu realizowany jest program nauczania liceum ogólnokształcącym, zasadniczej szkole zawodowej przygotowującej do zawodu kucharza małej gastronomii oraz gimnazjum. Kary odbywają tu również więźniowie z wyrokami 25 lat pozbawienia wolności i dożywocia. Osadzeni mogą korzystać ze świetlic, biblioteki oraz pracowni artystycznej. Wydają gazetkę więzienną 'Za Żelazną Bramą'. Pola spacerowe umożliwiają grę w siatkówkę i koszykówkę. Jest również sala gimnastyczna Skazani zatrudnieni są przy pracach porządkowych i pomocniczych również u okolicznych przedsiębiorców, za co są wynagradzani
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Pracownia plastyczna
    MACIEJ KULESZA
    9 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Pracownia plastyczna
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Pracownia plastyczna
    MACIEJ KULESZA
    10 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Pracownia plastyczna
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok ze skarpy na
    MACIEJ KULESZA
    11 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok ze skarpy na "Trojana"
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Centralny plac, po prawej budynek widzeń
    MACIEJ KULESZA
    12 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Centralny plac, po prawej budynek widzeń
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok z wieży Bazyliki Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny
    MACIEJ KULESZA
    13 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok z wieży Bazyliki Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok od strony Brdy
    MACIEJ KULESZA
    14 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok od strony Brdy
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Sala ćwiczeń w zakładzie półotwartym
    MACIEJ KULESZA
    15 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Sala ćwiczeń w zakładzie półotwartym
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok od strony Brdy
    MACIEJ KULESZA
    16 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok od strony Brdy
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok ze skarpy
    MACIEJ KULESZA
    17 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok ze skarpy
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Po lewej budynek sali widzeń
    MACIEJ KULESZA
    18 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Po lewej budynek sali widzeń
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok z wieży bazyliki na dawny dziedziniec zakonny
    MACIEJ KULESZA
    19 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Widok z wieży bazyliki na dawny dziedziniec zakonny
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Sala gimnastyczna
    MACIEJ KULESZA
    20 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Sala gimnastyczna
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Stołówka w zakładzie półotwartym
    MACIEJ KULESZA
    21 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Stołówka w zakładzie półotwartym
    Więzienie w Koronowie, 2008 r.
    MACIEJ KULESZA
    22 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. "Trojan"
    Więzienie w Koronowie. Płot i drut kolczasty od wewnątrz
    MACIEJ KULESZA
    23 z 38

    Więzienie w Koronowie. Płot i drut kolczasty od wewnątrz
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Prace więźniów
    MACIEJ KULESZA
    24 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Prace więźniów
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Pas bezpieczeństwa używany do końca lat 50. XX w.
    MACIEJ KULESZA
    25 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Pas bezpieczeństwa używany do końca lat 50. XX w.
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Korytarz i cele
    MACIEJ KULESZA
    26 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Korytarz i cele
    Więzienie w Koronowie. Kajdany prawdopodobnie z końca XIX w.
    MACIEJ KULESZA
    27 z 38

    Więzienie w Koronowie. Kajdany prawdopodobnie z końca XIX w.
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Klatka schodowa w
    MACIEJ KULESZA
    28 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Klatka schodowa w "Trojanie"
    Więzienie w Koronowie. Cela w zakładzie półotwartym
    MACIEJ KULESZA
    29 z 38

    Więzienie w Koronowie. Cela w zakładzie półotwartym
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Izolatka. Elementy wyposażenia zostały przymocowane na stałe
    MACIEJ KULESZA
    30 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Izolatka. Elementy wyposażenia zostały przymocowane na stałe
    Więzienie w Koronowie. Boisko do gry w koszykówkę w zakładzie półotwartym
    MACIEJ KULESZA
    31 z 38

    Więzienie w Koronowie. Boisko do gry w koszykówkę w zakładzie półotwartym
    Więzienie w Koronowie. Brama wjazdowa
    MACIEJ KULESZA
    32 z 38

    Więzienie w Koronowie. Brama wjazdowa
    Zakład Karny. Biblioteka
    MACIEJ KULESZA
    33 z 38

    Zakład Karny. Biblioteka
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Świetlica
    MACIEJ KULESZA
    34 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Świetlica
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Sala telewizyjna w zakładzie półotwartym
    MACIEJ KULESZA
    35 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Sala telewizyjna w zakładzie półotwartym
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Spacerniak
    MACIEJ KULESZA
    36 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Spacerniak
    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Cele i korytarz pocysterski
    MACIEJ KULESZA
    37 z 38

    Więzienie w Koronowie, 2008 r. Cele i korytarz pocysterski
    Więzienie w Koronowie.Brama wejściowa
    MACIEJ KULESZA
    38 z 38

    Więzienie w Koronowie.Brama wejściowa
    Czytaj teraz
    Więcej

      Popularne

      Komentarze
      Zaloguj się
      Chcesz dołączyć do dyskusji? Kup prenumeratę, by czytać artykuły i je komentować

      Wszystkie komentarze

      sortuj:
      od najnowszego od najstarszego od najpopularniejszego od najmniej popularnego
      Myślę, że niebawem Piotr C zwiedzi je od środka.
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz
      Ponure , socjalistyczny wystrój
      już oceniałe(a)ś
      0
      0
      Zgłoś
      Odpowiedz

      Tematy ważne dla Bydgoszczy

      Tematy
      Miejsca

      Warto przeczytać

      Magazyn Kuchnia
      Magazyny
      Licytacje, przetargi
      wyborcza.pl
      Serwisy partnerskie

      Copyright © Wyborcza sp. z o.o.

      Właściciel niniejszego serwisu nie wyraża zgody na zwielokrotnianie ani inne korzystanie z utworów rozpowszechnionych w tym serwisie, w celu eksploracji tekstów i danych. Więcej informacji w zastrzeżeniu dot. eksploracji tekstów i danych.