Patroni tramwajów do Fordonu wybrani. Kim byli i co zrobili?

Budowniczy Kanału Bydgoskiego, przedsiębiorca i społecznik. Pochodził z Kołobrzegu. Nad Brdę ściągnął go w 1801 r. wujek, też zatrudniony przy kanale. Był jednym z głównych inspektorów pracujących przy przebudowie Kanału Bydgoskiego. Był bardzo wykwalifikowanym specjalistą, szybko dostał posadę. Niczym Kazimierz Wielki zastał śluzy drewniane, zostawił - murowane. Zbudował trzy jazy, jedną z nowych śluz otworzył w okolicy Nakła. Stworzył planty nad kanałem, z których do dziś korzystamy i które były najpopularniejszym parkiem bydgoskim aż po XX-lecie międzywojenne. Jego imieniem nazwano plac w okolicach mostów kolejowych, dzisiejszy plac Chełmiński.

- Ernst Conrad zdołał stworzyć trzy cegielnie: dwie w Bydgoszczy, jedną na Okolu, zbudować młyn i papiernię. Miał też browar i gorzelnię. Zbudował rodzinną fortunę. Jednocześnie był bardzo znany i szanowany, współpracował z samorządem. Społecznie pełnił funkcję radcy budowlanego miasta. Angażował się w działalność charytatywną. Ufundował szkołę i sierociniec na terenie Czyżkówka - opowiada Martyna Neweluk, przewodniczka po Bydgoszczy.

Pisarz, poeta oraz dziennikarz związany z rozgłośnią Polskiego Radia w Bydgoszczy. Działalność literacką rozpoczął w 1953 roku wierszem "Mleczarz" zamieszczonym w czasopiśmie "Nowe Tory". Rok później na antenie radiowej pojawiło się jego opowiadanie "Dezynfektor". Pierwszą książkę "Czy księżyc się boi?", będącą zbiorem opowiadań, wydał w 1958 roku.

Sulima-Kamiński pozostawił po sobie wiele powieści, z których najbardziej znaną jest trylogia o losach bydgoszczan pt. "Most Królowej Jadwigi". Saga obejmuje trzy cezury czasowe w dziejach Bydgoszczy: późne lata 30., aż do wybuchu II wojny światowej (tom 1), okres okupacji niemieckiej (tom 2) i lata powojenne, po rok 1956 (tom 3). Pisarz zmarł 19 marca 2002 roku w Bydgoszczy. Został pochowany na Cmentarzu Starofarnym.

Czołowy polski wioślarz XX wieku. Podczas igrzysk olimpijskich w Helsinkach w 1952 roku zdobył brązowy medal w jedynce. Sukces powtórzył osiem lat później w Rzymie. Mistrz Europy z Gandawy w 1955 roku oraz dwukrotny wicemistrz i brązowy medalista. Wygrał najbardziej prestiżowe regaty wioślarskie na świecie "O Diamentowe Wiosła" w angielskim Henley. Trzykrotny akademicki mistrz świata. Reprezentował barwy m.in. BTW ZWM Bydgoszcz i AZS Bydgoszcz. 19 razy był mistrzem Polski w konkurencji jedynek, dwójek, czwórek i ósemek. Po zakończeniu kariery zawodniczej trener kadry narodowej kobiet, szef wyszkolenia Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, wykładowca AWF na Bielanach.

Niemiecki artysta, któremu zawdzięczamy powstanie pomnika Łuczniczki i fontanny Potop. Ta ostatnia była chlubą Bydgoszczy przez blisko 40 lat. Została ustawiona w 1904 roku przy parku im. Kazimierza Wielkiego. Władze miasta zapłaciły za nią sto tysięcy marek. Przedstawiała artystyczną wizję biblijnego potopu. W 1943 roku została rozebrana przez niemieckie władze. W 2003 roku w Bydgoszczy powstało stowarzyszenie, stawiające sobie za cel odbudowanie fontanny. Cel osiągnięto w 2014 roku.

Lekkoatleta, mistrz olimpijski z Rzymu w biegu na 3 km z przeszkodami. Dwa lata wcześniej, w 1958 roku został dwukrotnym mistrzem Europy na 5 i 10 km podczas zawodów w Sztokholmie. Rekordzista świata na 3 km z przeszkodami. Patron bydgoskiego stadionu.

- Pierwsze moje wspomnienia związane z Bydgoszczą sięgają dzieciństwa, a więc czasów sprzed II wojny światowej. Wtedy jeszcze nie mieszkałem w mieście nad Brdą, ale w Grabowie, 20 km od Ostródy, która była już niemiecka. Z Bydgoszczy przyjeżdżali wtedy do gospodarzy na wieś krewni albo znajomi, którzy chcieli odetchnąć od wielkiego miasta. Z bydgoskimi dziećmi chodziliśmy wtedy nad rzekę i prowadziliśmy wojnę na kamienie z dziećmi niemieckimi. (..) W Bydgoszczy miałem idealne warunki do treningu. Mieszkanie na Sosnowej na Os. Leśnym, bliziutko stadionu. Wtedy było tam tylko Makrum i od razu las. Praktycznie budowałem stadion Zawiszy, bo wtedy stał tam tylko jeden barak - opowiadał "Wyborczej". Zmarł w 2003 roku.

Był filantropem, zapalonym szachistą, dramaturgiem, ale przede wszystkim architektem. To dzięki niemu powstały najpiękniejsze kamienice w Bydgoszczy.

Szlify w zawodzie projektanta dał mu ojczym Antoni Hoffman, bydgoski mistrz murarski. Józef pracował z nim przez trzy lata, a własną firmę założył w 1885 r. Na początku jego projekty bardzo przypominały styl Hoffmana, ale Święcicki szybko poszedł własną drogą. W jego architekturze widać zamiłowanie do symetrii, rytmicznych pionowych podziałów, zaakcentowanych układem okien, pilastrów i elementów sztukatorskich.

W sumie Święcicki zaprojektował ponad 60 bydgoskich kamienic. Tylko wzdłuż ul. Gdańskiej możemy podziwiać aż 21 jego realizacji. To m.in. neobarokowa kamienica przy Gdańskiej 36 i zespół kamienic od nr 86 do 96 nawiązujących do francuskiego renesansu. Jego dzieło to także narożna kamienica przy pl. Wolności, często uwieczniana na pocztówkach. Składa się z czterech trzypiętrowych skrzydeł i wewnętrznego dziedzińca. Jej projekt Święcicki nakreślił na zamówienie inwestora, kapitana Ernsta Wolffa.

Za ikonę twórczości Święcickiego uważa się jednak hotel Pod Orłem. Budowę zlecił mu zawodowy, szkolony w Szwajcarii hotelarz Emil Bernhardt. Zadanie nie było łatwe, miał to być hotel z prawdziwego zdarzenia - taki, jakiego Bydgoszcz nigdy jeszcze nie miała. Budowniczy podołał zadaniu. Zaprojektował monumentalne, bogato dekorowane gmaszysko. Wzorował się na podobnych projektach w Berlinie i Monachium. Gmach wzniósł w stylu historyzmu, nawiązującego do form włoskiego baroku.

W wolnym czasie Święcicki zajmował się twórczością literacką. Jak podają źródła, jego dramaty z "niezłym skutkiem" prezentowano w Teatrze Miejskim i Teatrze Elysium. Ale interesował go nie tylko teatr. W 1907 r. wydał przewodnik po Bydgoszczy. O tym, jak był wszechstronny, świadczy jeszcze jedna książka, wydana trzy lata później, której był współautorem: "Grzyb drzewny i zagadnienia osuszania zgnilizny pleśniowej z botanicznego, techniczno-budowlanego i prawnego punktu widzenia".

Święcicki zmarł 2 listopada 1913 r. w Berlinie. Żona pochowała go w Bydgoszczy na nowym katolickim cmentarzu - Nowofarnym. Dwa lata wcześniej wraz z Marią spisał testament. Przekazał Bydgoszczy 5 tys. marek, a odsetki od tej sumy polecił deputacji szkolnej przeznaczyć w każdym roku szkolnym na biednych i utalentowanych uczniów bydgoskich szkół ludowych. Ze stypendium jego imienia skorzystało w latach 1915-20 kilkunastu bydgoskich uczniów.

22 września 1932 r. rada miejska zdecydowała, że prezydentem Bydgoszczy zostanie Leon Barciszewski. Pierwsze podejście pod prezydenturę zrobił w roku 1922. Przystąpił wówczas do konkursu na stanowisko głowy miasta, ale przegrał jednym głosem z rywalem Bernardem Śliwińskim - osobą, która także ma swoją piękną kartę w historii Bydgoszczy. Barciszewski był wówczas w Bydgoszczy słabo znany. Nie mógł równać się w tym ze Śliwińskim.

Gdy nastała niepodległość, przyszły prezydent Bydgoszczy nie zmienił miejsca zamieszkania - natomiast zmienił zawód. Przestał pracować jako ślusarz - został polskim konsulem. Właśnie jako konsul trafił do Essen, a stamtąd w 1922 r. przyjechał bezpośrednio do Bydgoszczy. Od razu na przegrany konkurs. Wrócił więc do Essen, a po dwóch latach w 1924 r. został prezydentem Gniezna.Coś go jednak ciągnęło do Bydgoszczy. Dlatego, gdy ogłoszono kolejny konkurs na prezydenta, Barciszewski stanął do niego ponownie.

To Leon Barciszewski rozbudował nam elektrownię i gazownię, rozszerzył sieć wodociągów i kanalizacji, przebudował rzeźnię i halę targową. W 1936 r. dał początek miejskiej komunikacji autobusowej, rok później otwarto już nowoczesny szpital na Bielawkach - także powstały z jego inicjatywy i za pieniądze z miejskiej kasy. W tym samym roku, 1937, zainaugurował swym przemówieniem powstanie Polskiego Radia w Bydgoszczy. W ciągu siedmiu lat prezydentury zmniejszył bezrobocie w mieście z 12 tysięcy do 7.

Lista jego dokonań być może byłaby jeszcze dłuższa, gdyby nie wojna. Na początku września 1939 r. Barciszewski udał się do Włocławka, potem dalej - do Lwowa. Tam dotarły do niego oszczerstwa goebbelsowskiej propagandy, jakoby uciekł, defraudując miejskie pieniądze. Tego nie mógł znieść do szpiku kości uczciwy prezydent. Wbrew zdrowemu rozsądkowi wrócił do Bydgoszczy, by odeprzeć zarzuty. Natychmiast go aresztowano i stracono.

Znakomity lekarz, społecznik, honorowy obywatel Bydgoszczy.

Doktor Biziel nie pochodził z Bydgoszczy. Urodził się w Wielkopolsce, tam gdzie Polacy prowadzili "najdłuższą wojnę nowoczesnej Europy". Walczyli z Prusakami, opierali się germanizacji. Patriotyzm Wielkopolan odcisnął widoczne piętno w sercu młodego Jana. Z takim bagażem początkujący doktor medycyny trafił do Chełmna, potem do Krzywina w powiecie kościańskim, a następnie do Wrocławia.

28 marca 1906 r. rozpoczął się w jego życiu bydgoski epizod, który trwał prawie 30 lat. Doktor Biziel zamieszkał przy ulicy von Moltke (obecnie Cieszkowskiego) pod numerem 20. Jego mieszkanie stało się miejscem patriotycznych spotkań. Dyskutowano o sprawie polskiej, rozwoju sytuacji międzynarodowej itp. W tej "kuźni polskości" historia nie istniejącego wtedy kraju ożywała.

Dr Biziel wygłaszał wiele odczytów historycznych. Wchodził m.in. w skład Komitetu Honorowego Obchodów 100. rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. W kalendarium Bydgoszczy pod datą 4 listopada 1917 r. wspomina się o obchodach upamiętniających śmierć wodza kosynierów i referacie Jana Biziela z tej okazji. Impreza odbyła się w bydgoskim siedlisku polskości - Domu Polskim.

Klęski militarne cesarstwa niemieckiego w 1918 r. przybliżały wizje powstania niepodległego państwa polskiego. Jana Biziela wybrano na prezesa Polskiej Rady Ludowej na Bydgoszcz. Rada miała działać na rzecz powrotu miasta do Polski. Jako lekarz nie zapominał jednak o swoim głównym powołaniu. Leczył polskich powstańców z Wielkopolski, licznym pomagał w ucieczce ze szpitala, nie odmawiał pomocy i jeńcom niemieckim.

20 stycznia 1920 r. witał - jako pierwszy prezes Rady Miejskiej - wkraczające do Bydgoszczy polskie oddziały. - Wyście kość z kości, krew z krwi naszej. Witamy orła polskiego z tego samego miejsca, gdzie stał posąg tego, który nas okuł w pęta niewoli. Wy nas z niej wybawiliście. Szlakiem pułków Waszych szła sława. Witamy Was symbolem gościnności polskiej, chlebem i solą, a wdzięczność, jaką dla Was czujemy i radość z Waszego przybycia, wlewamy w okrzyk: Niech żyje wojsko polskie - mówił wręczając im symboliczne klucze do wrót grodu.

Jan Biziel przez rok był członkiem Tymczasowej Rady Miejskiej (1920 - 1921). Zaproponowano mu również funkcję prezydenta Bydgoszczy, po ustąpieniu tymczasowego prezydenta Jana Maciaszka. Godności tej nie przyjął. Pomimo to aktywnie uczestniczył w życiu publicznym miasta.

Był w roku 1921 przewodniczącym Polskiego Komitetu Wyborczego w Bydgoszczy, który zajmował się przygotowaniem wyborów do Rady Miejskiej. Został też wybrany na radnego miasta, potem stanął na czele rady. Politycznie związany był z chrześcijańską demokracją. W pamięci współczesnych zapisał się jako osoba postawna, dystyngowana, zrównoważona, a zarazem skromna, odpowiedzialna, nie dbająca o zaszczyty.

Aktorka, która zrobiła karierę w Ameryce, grając w latach 20. i 30. w niemych filmach.

Biografowie Apolonii Chałupiec wątki bydgoskie często pomijają. Bo co do wielu nie ma pewności, ile w nich prawdy, ile legendy. Apolonia Chałupiec urodziła się w 1897 r. w Lipnie. Jej ojciec, słowacki Rom, był cieślą. Mama - zajmowała się domem. Pierwsze kroki na teatralnej scenie stawiała w Warszawie, dokąd wyjechała z mamą. Pseudonim przejęła od włoskiej poetki Ady Negri, którą była zafascynowana. Jej droga do Hollywood prowadzi przez Berlin i teatr Maxa Reinhardta. Gdy trafia do wytwórni Paramount, szybko staje się największą aktorką swoich czasów. I milionerką.

Przez wiele lat uważano, że w latach 20. XX wieku do Poli Negri należała willa przy ul. Gdańskiej 84 w Bydgoszczy. W rzeczywistości aktorka miała willę przy ul. Zamoyskiego 8.

Malarz, grafik i rysownik jest patronem bydgoskiego Muzeum Okręgowego, z którym się przyjaźnił i któremu podarował ogromną kolekcję swoich dzieł.

W Bydgoszczy zaczął bywać, odkąd zamieszkał w Gościeradzu. Już za swojego życia podarował Muzeum Miejskiemu pierwsze swoje prace. Wtedy też jedną z sal poświęcono jego twórczości.

Zmarł w grudniu 1936 r. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w Bydgoszczy, zgromadziły wielotysięczne tłumy. Zgodnie z wolą artysty, został pochowany na cmentarzu we Wtelnie.

Po jego śmierci, żona malarza - wypełniając jego ostatnie życzenie - podarowała Bydgoszczy 425 prac Wyczółkowskiego, szkicowniki oraz pamiątki osobiste i wyposażenie pracowni. Akt darowizny zobowiązywał Bydgoszcz do sprawowania opieki nad zbiorem, popularyzacji twórczości i upamiętniania rocznic związanych z artystą oraz opieki nad jego grobem.

Żużlowiec, potem trener. Ikona bydgoskich kibiców lat 50. i 60. Był liderem zespołu, który zdobył w 1955 roku pierwsze mistrzostwo Polski dla Polonii. Startował w klubie w latach 1955-68. Nie można zapomnieć także o tym, że był pierwszym Polakiem, który startował na Wembley w finale indywidualnych mistrzostw świata. Przecierał szlaki dla naszych żużlowców. Był potem trenerem. Jego życie zakończyło tragiczne zdarzenie, które w 1985 roku miało miejsce na stadionie przy ul. Sportowej. W czasie treningu potrącił go gorzowski junior. Przez wiele lat żużlowy sezon rozpoczynało Kryterium Asów Polskich Lig Żużlowych im. Mieczysława Połukarda.

Najwięcej głosów uzyskał słynny kryptolog. To kolejny pomysł na upamiętnienia jednego z największych bydgoszczan. Dwa tygodnie temu na budynku I LO odsłonięto poświęconą mu tablicę.

Marian Rejewski urodził się 110 lat temu, w kamienicy przy ul. Wileńskiej 6, niedaleko dworca. Ukończył Państwowe Gimnazjum Klasyczne w Bydgoszczy. Do tradycji tej szkoły odwołuje się I LO, które mieści się w tym samym budynku. Potem wyjechał do Poznania, studiować matematykę.

- Czy mój ojciec był srogi? Nie przypominam sobie go takim w żadnej sytuacji. Raz wykazał się wielką stanowczością, gdy w moim studenckim wieku wyczuł ode mnie papierosy. I dziś jestem mu za to wdzięczna, bo uchronił mnie od nałogu - wspominała dwa tygodnie temu córka Rejewskiego Janina Sylwestrzak. Opowiadała, że zarówno ojciec jak i matka nigdy nie narzekali na edukację, którą w młodych latach odebrali w niemieckich szkołach. - Może to niepolityczne, co teraz powiem, ale ojciec uważał, że niemieccy nauczyciele i koledzy na początkach XX wieku szanowali odmienność - powiedziała. - Po wojnie ojciec nie wahał się, żeby wrócić do Polski, choć nie czekały go tutaj dobre czasy. Dlaczego? Najważniejszym powodem była miłość do rodziny - mówiła Sylwestrzak.