Indiana Jones odkrywa przemysłową Bydgoszcz, czyli TehoFest

Opowiada Kinga Puchowska - koordynatorka szlaku TeH2O w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy

Szlak TeH20 budzi wspomnienia. Długo mogłabym opowiadać o tym, jak odwiedzałam co roku spichrze nad Brdą, bo koniecznie musiałam obejrzeć wystawę "Wildlife Photographer of The Year". Dlaczego najlepiej pamiętam spacery nad Kanałem Bydgoskim i w jakich okolicznościach poznałam Muzeum Kanału Bydgoskiego. Czym urzekło mnie menu w Warzelni Piwa, a wcale nie piwem! Za co najmocniej kocham Wyspę Młyńską lub skąd wziął się pomysł, by Fabrykę Obrabiarek do Drewna nazwać fabryką najlepszych perfum świata. Ile śmiechu było nad zimowym zdjęciem Hali Pomp, jak to się stało, że historie z Gazowni przeniosły się na Wyspę Młyńską i skąd skojarzenie barki "Lemara" z porożem. Mogłabym też opowiedzieć, jak tracę orientację w Exploseum, a głowę w Introligatorni i czemu poznanie Muzeum Mydła i Historii Brudu zaczęłam od. zakupów. Ale właśnie w tym tkwi sekret. Szlak TeH2O budzi wspomnienia u wielu osób. Na co dzień spotykam się z emerytowanymi pracownikami konkretnych obiektów i zasłuchuję się w ich historiach - opowiadają, co się zmieniło, co pozostało. I widzę, że oni też kibicują, by pamięć o tych niezwykłych miejscach przetrwała jak najdłużej. Mam nadzieję, że i wszyscy bydgoszczanie również będą dumni z tego, co w naszym mieście najlepsze.

Czuję się bydgoska na wskroś. Uwielbiam nasze miasto i z radością wciąż odkrywam jego kolejne tajemnice. Dlatego ucieszyłam się, kiedy okazało się, że to ja zajmę się wyjątkowym projektem, jakim jest szlak TeH2O. Akurat zmieniałam pracę. Dowiedziałam się, że szukają kogoś do TeH2O. Pomyślałam: "Co to, u licha?". A potem poczytałam i... przepadłam z kretesem. CV wysłałam w ostatnim dniu zgłoszeń, dwie minuty przed północą. Przed rozmową kwalifikacyjną w muzeum miałam motyle w brzuchu, ale i jakiś spokój, że chyba się uda. A wszyscy dookoła mówili, że ten projekt na mnie czeka. Poczekał.

Byłam bardzo zdumiona, kiedy okazało się, że większość z piętnastu obiektów, które go tworzą, znam dobrze lub nawet bardzo dobrze. Nic dziwnego, że ponowne spotkanie z tymi miejscami, już w życiu zawodowym, wywołało istną lawinę emocji i wspomnień.

Choćby Muzeum Farmacji. Jako nastolatka dość poważnie zachorowałam. Lekarze zlecili zażywanie leków, które były przygotowywane na zamówienie. W tamtym czasie taką specjalną receptę można było zrealizować tylko w jednym miejscu - w aptece "Pod Łabędziem". Zapamiętałam bardzo dobrze, że specjalnie przygotowany preparat wydał wtedy sam pan Bartłomiej Wodyński, właściciel apteki i założyciel muzeum. Nie skłamię, jeśli powiem, że lek uratował mi zdrowie, a w konsekwencji może nawet życie. Trudno zatem o większy sentyment, prawda?

Nieco wcześniej, podczas szkolnych wypraw po raz pierwszy odwiedziłam Wieżę Ciśnień. Jej stan był wówczas opłakany, ale już wtedy uległam magicznej atmosferze tego miejsca. Surowe wnętrze świetnie współgrało z wystawą malarstwa prymitywnego, na którą zabrała całą naszą klasę nauczycielka plastyki. A potem w mediach usłyszałam informację o tym, że pojawiają się pomysły na trwałe zagospodarowanie wieży. I udało się! Ten piękny obiekt cieszy dziś oczy bydgoszczan i niezwykle zdobi panoramę miasta. A propos panoramy, to nie sposób nie wspomnieć, że widok z tarasu widokowego wieży jest naprawdę niezapomniany. Wbiegam na jej szczyt za każdym razem, gdy tylko tam jestem, przez co w kolekcji wspomnień mam wejście w letniej spiekocie, przy trzaskającym mrozie, w wiosennym słońcu i w jesiennej szarudze. Lecz dopiero w tym roku udało mi się popatrzeć z tego miejsca na miasto w nocy, przez co zdobyłam kolejny dowód na to, że Bydgoszcz jest piękna o każdej porze.

Kiedy spoglądam wstecz o kilkanaście kolejnych lat, widzę dziecko, o którym dziś sama mawiam, że wychowało się w ciemni fotograficznej. Jako sześcioletni brzdąc asystowałam - cóż za wielkie słowo (śmiech) - mojej mamie przy wywoływaniu zdjęć w pracowni należącej do WKS Zawisza. Psociłam okropnie. Przestawiałam kuwety z wywoływaczem i utrwalaczem, podstawiałam dłonie pod powiększalnik, wierząc, że wyświetlany na światłoczułym papierze obraz stworzy mi "tatuaże" na skórze. Ale najlepiej zapamiętałam aparat marki Pentacon, bo miał obiektyw z zoomem i suszarkę bębnową do zdjęć, która poparzyła mi palce tyle razy, że to, iż nadal je mam, zakrawa na cud. I po latach, podczas jednej z Europejskich Nocy Muzeów odszukałyśmy z mamą typy sprzętu, na jakim pracowała. Oczywiście w Muzeum Fotografii! To były takie wrażenia, że nie pamiętam, która z nas piszczała głośniej!

Opowiada Piotr Drozdowski - kierownik Pracowni Barka "Lemara" Miejskiego Centrum Kultury

W Bydgoszczy mieszkam od 11 lat. Przyjechałem z Torunia studiować politologię i dziennikarstwo. Ale zawsze ciągnęło mnie do sztuki. Miejskie Centrum Kultury okazało się przestrzenią, w której mogę tę pasję połączyć z pracą zawodową. I tak zdecydowałem się zostać w Bydgoszczy na dłużej. Choć pochodzę z sąsiedniego miasta, nie wiedziałem o Bydgoszczy zbyt wiele. Oczywiście zapytany odpowiedziałbym, że to miasto założone przez Kazimierza Wielkiego, że jest pięknie położone nad Brdą. Ale nie kojarzyło mi się z niczym konkretnym. Dlatego szybko zainteresowałem się jego historią. Odkryłem, że miasto wzrastało nie tylko na przecięciu ważnych szlaków handlowych, ale było też domem i miejscem pracy ludzi wielu kultur, którzy niezależnie od historycznych zawirowań razem żyli i tworzyli jego tożsamość.

To, co w Bydgoszczy zafascynowało mnie najbardziej, to właśnie historie ludzi. Opowieści o ich codzienności. Odkryłem nadzwyczajność w ich tylko z pozoru zwyczajnym życiu.

Ważny okazał się dla mnie współtworzony z "Wyborczą" cykl "Przemysłowa Historia Bydgoszczy". Jeździmy po zakładach pracy, halach montażowych, fabrykach i tam odkrywamy tych "zwykłych" ludzi. Osoby, które przeżyły wiele w danej profesji, dla których często jest to pierwszy i jedyny zakład pracy, w jakim mieli okazję pracować. W ich opowieściach zawsze dostrzegam taki wspólny mianownik - sentyment związany z przemijaniem miejsc, którym oddali lata życia.

Z detalami opisują pracę, często zabytkowych już maszyn, przy których pracują lub pracowali. Z nostalgią opowiadają o swoim miejscu pracy i wspominają ludzi, z którymi pracowali ramię w ramię lub od których uczyli się fachu. Oni chcą się tymi historiami dzielić z innymi, ale wyczuwam, że dotąd mieli ku temu niewiele okazji. Chcemy, by te historie wybrzmiały, by nie odeszły w zapomnienie.

Jak ta, o panu Piotrze, który pracuje w Fabryce Obrabiarek. O swoich maszynach do obróbki i przerobu drewna, niektórych wyprodukowanych jeszcze za pierwszego właściciela Carla Blumwego, mógłby opowiadać godzinami. Wciąż z tym samym młodzieńczym błyskiem w oku. I ty, słuchając tych opowieści, będąc w tym miejscu, wchodzisz w ten świat maszyn, cofasz się do XIX wieku i wyobrażasz sobie, jak fabryka działała w latach swej świetności. Wówczas pracowało w niej 100 robotników. I później często "fach" przechodził z ojca na syna.

Nagle czujesz, wręcz namacalnie, ile jest opowieści zaklętych w tych murach, ile dźwięków maszyn chłonęły przez półtora wieku. W FOD-zie prowadzono regularną kronikę pracowniczą. W niej widnieją stare fotografie, notatki z wykonanej pracy, raporty z przekroczenia procent normy. Był też sztandar pracowniczy, byli pracownicy spotykający się cyklicznie w biurach fabryki na tzw. nasiadówkach, to również świadectwo kolejnej minionej epoki. Jeden z pracowników hali pokazał mi kiedyś miejsce na piętrze, teraz już wyłączone z użytkowania. Stało tam kilka mniejszych maszyn, ale nie one przykuły moją uwagę. Wśród sterty teczek znalazłem stare fotografie. Również te rodzinne, które pracownicy przyczepiali nad stanowiskami pracy. Były też plakaty. Jeden z 1973 roku promujący "Wejście smoka" z Bruce'em Lee. Inny wycięty z gazety przedstawiający Hannę Ordonównę na kadrze z jakiegoś filmu. Dawno temu ktoś te wszystkie rzeczy po prostu tam zostawił, a ty przez chwilę czujesz się tak, jakby w tym pomieszczeniu tylko "na chwilę" ktoś wyłączył światło z zamysłem, że wróci tu jutro. Robi to kolosalne wrażenie.

Takim samym odkryciem były dla mnie opowieści szyprów. Nie potrafię sobie nawet wyobrazić tego, że barki mogły być kiedyś środkiem transportu, miejscem pracy i domem jednocześnie. Na barkach żyły całe rodziny. Na ich pokładzie odbywały się zabawy szyperskie, wesela, były też Zaduszki. Na co dzień praca łączyła się z domowym życiem. Mama gotowała obiad w kuchni pod pokładem, ojciec - szyper, na górze nawigował barkę. Dzieci bawiły się, ale musiały głośno śpiewać, tak by mama je słyszała. Cisza była najgorszym sygnałem dla rodziców. Znaczyła, że działo się coś niedobrego. Że dziecko wypadło za burtę, lub bawiło się w chowanego w ładowni i zostało przygniecione przez belki z towarem. Wiele też słyszało się o kontuzjach. O tym, że trzeba było uważać na palce. Na barce bardzo łatwo można je było stracić. Chociażby przeciągając stalowe liny. Niebezpieczny był ten "dom", ale mimo wszystko dla nich przyjazny - znali tam każdy kąt. Pamiętam wspomnienia jednego z szyprów, pana Jana, a właściwie 50 jego obrazów, na których uwiecznił historię żeglugi śródlądowej. Pan Jan odszedł w tamtym roku, pozostawiając po sobie tę kolekcję.

Dużym zaszczytem dla mnie jest to, że obecnie na "Lemarze" raz w miesiącu rodziny szyperskie spotykają się ponownie po to, by powspominać i porozmawiać o "dawnych czasach". Zaszczytem, bo mogę tych opowieści wysłuchać i w jakiś sposób próbować je przekazywać dalej. Dziś w Polsce niestety ten zawód zamiera. Transport rzeczny praktycznie nie istnieje. Szyprowie dla Bydgoszczy powinni być takim samym symbolem jak górnicy dla Śląska. Nie zdajemy sobie z tego sprawy, jaki skarb posiadamy. Ale to możemy powiedzieć o każdej gałęzi bydgoskiego przemysłu. O każdym obiekcie na naszym szlaku. Chciałbym, by w przyszłości, i powtarzam to za każdym razem, nasze miasto kojarzyło się z przemysłem. A przemysł ten tworzą ludzie. Ich opowieścią jest ciężka wieloletnia praca. Przed nami jest jeszcze tak wiele miejsc i ludzkich historii do odkrycia.

Opowiada Adam Gajewski - pracownik MCK -u, autor telewizyjnego programu "Archiwum B" o historii Bydgoszczy

Pracuję na "Lemarze" zawiadywanej przez Miejskie Centrum Kultury. To oczywiście zabytek szlaku TeH2O. Nie jest to jednak pierwszy "teho-obiekt", z którym jestem związany. Zaczęło się od Muzeum Kanału Bydgoskiego!

Na tegorocznym plakacie TehoFestu przypominam postać Emmetta Browna, szalonego naukowca w elektryzującej serii "Powrót do przyszłości". Na jedną chwilę założę zatem, iż sam też potrafię wędrować w czasie, przenosić się z miejsca na miejsce. Wspominam, ale też fantazjuję - zapraszam w podróż, która dla mnie miała swój start przy Nowogrodzkiej, gdzie Sebastian Malinowski stworzył muzeum z niebytu. A tak naprawdę, bez przenośni, to z zapomnianej szkolnej toalety!

Idea powstała na moich oczach. Uczyłem się w III LO, gdzie Malinowski zaczynał właśnie wykładać historię. "Histę", jak wówczas mówiliśmy. Właśnie Sebastian kazał nam - całej klasie - po raz pierwszy spojrzeć na kanał oczami wyobraźni. "Widzicie te drewniane berlinki, płynące barki?!" - pytał. I zobaczyłem. Naprawdę. To było dobre przygotowanie do tego, aby w przyszkolnej ruderze dostrzec Muzeum Kanału Bydgoskiego. Otworzyliśmy je razem, ja już jako absolwent i współpracownik "Seby" Malinowskiego. Remont, wieszanie eksponatów trwało do ostatniej nocy przed wernisażem. Dobrym duchem i patronem całego szalonego przedsięwzięcia był Krzysztof Wiśniewski i jego "budowlańcy", a do prac przy pierwszej wystawie stawiali się uczniowie, Asia, Jacutek, Andrzej, który zdeponował pierwszy i od razu bardzo poważny eksponat - świetnie zakonserwowaną łódkę rekreacyjną typu hamburskiego, w której wioślarz płynął wpatrzony w górujący nad nim fotel pasażera. "Tutaj siedział młody chłopak, a dama jego serca patrzyła mu prosto w oczy. Zmierzają właśnie do czwartej śluzy." - snuł wizję mój dawny nauczyciel, dotykając gładkiego drewna smukłej łodzi. Gdybym naprawdę był Emmettem Brownem, zabrałbym "Sebę" nad kanał - może w ten słynny dzień międzywojnia, gdy marszałek Józef Piłsudski, jeden jedyny raz goszcząc w Bydgoszczy, już na dworcu kolejowym miał zapytać komitet powitalny: "A zaprowadzicie mnie na śluzy?". Tak wielka miała być sława bydgoskiego skupiska parków, restauracyjek, sal tanecznych, rozciągających się niczym zielone planty wzdłuż prostych, zadrzewionych brzegów. Zabrałbym "Sebę" nad kanał w przededniu jego śmierci, uprzedzając los, który pomysłodawcę muzeum dopadł tak niespodziewanie.

Z Muzeum Kanału Bydgoskiego wiodła jeszcze jedna droga w czasoprzestrzeń. Wprost do miasteczka Ritzen. Wiedzą, państwo, gdzie to jest? Uważni i pamiętliwi widzowie "Czterech pancernych i psa" nie mają wątpliwości. Ritzen to filmowa Bydgoszcz. Dominantą serialowych scen realizowanych w sierpniu i wrześniu 1968 roku były akcje rozgrywane na wodzie, na pokładzie barek, w kanale śluzy "Okole". Wybór filmowców nie był przypadkowy - ówcześnie Bydgoszcz należała do najważniejszych ośrodków żeglugi śródlądowej. Przypomnienie tamtych filmowych dni było również twórczą "obsesją" Malinowskiego. Nie zdążył przygotować wystawy zdjęć fotografa serialowej ekipy - Romualda Kropata. Ideę przejął Tomasz Izajasz - aktualny opiekun muzeum. Napisał on i wydał zgrabny albumik - pokłosie wystawy otwieranej w 45. rocznicę wyemitowania pierwszego odcinka telewizyjnej sagi o przygodach załogi "Rudego 102". Wówczas spotkałem też "ludzi z Ritzen" - świadków filmowych zmagań. Czasem zmagań z wodnym żywiołem. Na potrzeby odcinka pod tytułem "Wysoka fala" zdecydowano się przykładowo na kosztowną i czasochłonną operację podtopienia bydgoskiego Rybiego Rynku. Scenę tę zapamiętała świetnie Krystyna Cofta-Wysokińska, wieloletnia pracownica Żeglugi Bydgoskiej: - Siedziba naszego przedsiębiorstwa mieściła się jak wiadomo w "pałacyku" przy Rybim Rynku; w suterenie było archiwum, dlatego najniższe okna do połowy swej wysokości zostały zamurowane. My przyglądaliśmy się, jak od strony Brdy wojsko układa worki z piaskiem, a potem wężami zaczęto pompować wodę. Niezapomniane wrażenie! Cały ten zgiełk, praca ekipy filmowej, wysiłki aktorów i statystów były dla nas wielką ciekawostką, atrakcją! Mnie najbardziej uderzało to, jakimi prostymi środkami wtedy się posługiwano - gdy w ujęciu woda miała się pienić niby wzburzona fala, ekipa "Pancernych" rozcieńczała we wiadrach proszek do prania Ixi; tą pianą trzeba było potem w odpowiednim momencie chlusnąć. Wybuchy imitowano zaś paleniem magnezji - usłyszałem wtedy od rozmówczyni.

Myślę, że jako Emmett Brown dałbym frajdę wielu bydgoszczanom, zabierając ich choć na chwilę do Ritzen. Po autografy. Na szlaku TeH2O (prawie) wszystko jest możliwe!

Szlak TeH2O to sieć 15 obiektów wpisanych w przemysłową panoramę miasta Bydgoszczy powiązanych ze sobą wspólną historią, historią i autentyczną opowieścią ludzi, tematyką industrialną oraz ich związkiem z wodą. Należą do niej: znajdujące się na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH) Exploseum, dawna Gazownia Miejska, Fabryka Obrabiarek do Drewna, Muzeum Farmacji Apteki "Pod Łabędziem", obiekty Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy zlokalizowane na Wyspie Młyńskiej oraz spichrze nad Brdą, Muzeum Mydła i Historii Brudu, Muzeum Wodociągów, Muzeum Kanału Bydgoskiego im. Sebastiana Malinowskiego, Kanał Bydgoski, Introligatornia, barka "Lemara", Muzeum Fotografii oraz Warzelnia Piwa.
Świętowanie rozpocznie się już dziś o godz. 17 przejazdem rowerowym po bydgoskim Szlaku TeH2O wraz z Masą Krytyczną. Podczas wycieczki będzie można wziąć udział w quizie z nagrodami, które zostaną wręczone podczas finału w sobotę. Tego dnia, od godz. 12 będzie można zwiedzić wszystkie 15 obiektów szlaku. Na zainteresowanych będą czekały atrakcje przygotowane przez organizatorów, wśród nich prelekcje, pokazy filmów oraz warsztaty dla dorosłych i dla dzieci. W Exploseum będzie można poczuć się jak komandos. Kurs kamuflażu, strzelanie z łuku, skrzynka snajpera i laserowy tor to tylko nieliczne z atrakcji. Przy spichrzach nad Brdą ostatnie w sezonie kino plenerowe. W Galerii Sztuki Nowoczesnej zaliczyć trzeba konieczne warsztaty food designu. Warto też zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie w fotobudce. W Muzeum Fotografii będzie można podszkolić się z cyfrowej obróbki obrazu. Na Lemarze "Poprzemysłowa Historia Bydgoszczy", czyli wystawa podsumowująca cykl artykułów "Gazety Wyborczej". Na czas festynu ożyje też Muzeum Farmacji. Na warsztatach przekonamy się m.in., czy umiemy rozpoznać rośliny lecznicze dziko rosnące w Polsce. Do Warzelni Piwa warto wstąpić na prezentację limitowanej edycji piwa szlakowego.
To zaledwie ułamek bogatego programu festiwalowych wydarzeń. Finał TehoFestu odbędzie się w Fabryce Obrabiarek do Drewna przy ul. Nakielskiej 53 o godz. 19. Wtedy odsłonięta zostanie instalacja poprzemysłowa "Uważność" Karoliny Suchodolskiej. Gwoździem programu o godz. 21 będzie nocny koncert grupy Karbido "Music4Buildings". Jego tytuł to "Audiofotografia Bydgoszczy". Muzyce towarzyszyć będą widowiskowe wizualizacje. Zdjęcia do projekcji artyści wykonywali w środę w leżącej na szlaku TeH2O Fabryce Obrabiarek do Drewna. Muzycy skomponowali do nich muzyczno-dźwiękowy pejzaż opowiadający o przemysłowej Bydgoszczy.
Podczas TehoFestu odbędzie się też konkurs Przybij Piątkę Szlakowi. Wystarczy zebrać pięć pieczątek z obiektów Szlaku TeH2O i wziąć udział w losowaniu nagród. Do zgarnięcia są m.in. zaproszenie do zwiedzenia Parlamentu Europejskiego i nagrody od partnerów i sponsorów. Kupon konkursowy trzeba wrzucić do skrzynki na stoisku informacyjnym w amfiteatrze przy spichrzach nad Brdą do godz. 19. Losowanie nagród o godz. 20 na Wyspie Młyńskiej.

Pełen program:

Exploseum
(Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego - MOB), ul. Alfreda Nobla, wstęp wolny

12.00-18.00 Strefa zakazana - oprowadzanie po III strefie NGL (wejścia co 2 godziny, zapisy w recepcji)

12.00-18.00 Explo Quiz - sprawdź swoją spostrzegawczość - odszukaj zagadki, odpowiedz na pytania o Exploseum i zgarnij nagrody! (informacje w recepcji)

12.00-18.00 Zabawy plenerowe: Kącik komandosa: malowanie twarzy dla dzieci, kurs kamuflażu oraz gry i konkursy zręcznościowe m.in.: strzelanie z łuku, skrzynka snajpera, laserowy tor, saper, wieża ze skrzynek i wiele innych

15.00 Obozy DAG Bromberg- otwarcie nowej ekspozycji czasowej, pokaz grupy animacji historycznej

12.00-18.00 Zwiedzanie wystaw

Spichrze nad Brdą
(MOB), ul. Grodzka 7-11, wstęp wolny

12.00-18.00 Kino na Fest! - strefa widza - z filmowych taśm obiektów Szlakowych (pokazy plenerowe, ul. Spichlerna) oraz projekcje filmów:

Obrońcy Skarbów (2014), reż. George Clooney; Noc w muzeum: Tajemnica grobowca (2014), reż. Shawn Levy, komedia, familijny;

12.00-18.00 Szlakiem przygody! - spotkanie promocyjne książeczki "Szlakiem przygody!" dla najmłodszych fanów Szlaku.

Spotkaj się z autorem i weź udział w konkursie! (30% rabatu przy zakupie w muzealnym sklepiku, strefa wejściowa, ul. Spichlerna)

15.00-17.00 Koło Szlaku TeH2O - spróbuj szczęścia w konkursie wiedzy o obiektach Szlaku i zgarnij nagrody!

13.00-17.00 Nasza rzeka Brda - otwarty plener malarski nad rzeką

12.00-18.00 Zwiedzanie wystaw

Wyspa Młyńska:

Galeria Sztuki Nowoczesnej
(MOB), ul. Mennica 4, wstęp wolny

13.00-18.00 Szlakowe LOVE - zapraszamy do fotobudki i zrobienia pamiątkowego zdjęcia z TehoFest

13.30-15.30; 16.00-18.00 W domu młynarza - warsztaty food designu, połączone z tworzeniem przepiśnika kulinarnego

12.00-18.00 Zwiedzanie wystaw

Europejskie Centrum Pieniądza
(MOB), ul. Mennica 4, wstęp wolny

12.00, 14.00, 16.00 Wyspa skarbów - wycieczka z przewodnikiem po Wyspie Młyńskiej (punkt zbiórki)

12.00-17.30 Wodna podróż - rodzinna gra turystyczna z nagrodami (punkt informacyjny); losowanie nagród godz. 17.30

12.00-18.00 Prezentacja wystawy posterowej Szlaku TeH2O

12.15, 14.15, 16.15 Twórcze dzieciaki - kreatywne warsztaty robienia szlakowych maskotek

12.00-18.00 Zwiedzanie wystaw

Zbiory Archeologiczne
(MOB), ul. Mennica 2, wstęp wolny

12.00-18.00 Strefa Wolnego Czasu - gry i zabawy z animatorem, odkrywanie skarbów szlakowych skrzyń, malowanie twarzy dla dzieci

12.00-18.00 Kolorowe SZLA-czKi - wielkoformatowe malowanie w plenerze

12.00-18.00 Zwiedzanie wystaw

Muzeum Fotografii
(WSG), ul. Królowej Jadwigi 14, wstęp wolny

12.30-14.00 Wykład "Historia fotografii portretowej w praktyce" - prowadzenie Arkadiusz Blachowski,

w tym prezentacja działania XIX-wiecznej kamery

14.30-17.00 Warsztaty "Cyfrowa obróbka obrazu - retusz fotografii" prowadzenie Maciej Charczuk - zapisy na muzeumfoto@byd.pl

(chętni na warsztaty powinni przynieść ze sobą dowolną fotografię w wersji elektronicznej)

Barka Lemara
(MCK), ul. Spichlerna 1, wstęp wolny

12.00-18.00 Poprzemysłowy Port Dziecięcy - warsztaty dla dzieci

(gry i zabawy dla dzieci powiększone o elementy znajdujące się na szlaku poprzemysłowym)

12.00-18.00 Cała wstecz! Kadry z przeszłości bydgoskiej żeglugi! - stylizacje fotograficzne dla zwiedzających barkę

12.00-18.00 Poprzemysłowa Historia Bydgoszczy - wystawa podsumowująca cykl artykułów Gazety Wyborczej

14.00-16.00 Ludzie Wody - prezentacja słuchowiska radiowego dedykowanego bydgoskim szyprom

16.00 Spotkanie z Rafałem Kołackim autorem słuchowiska pt. Ludzie wody

Introligatornia (WiMBP), ul. Długa 39, wstęp wolny

12.30-17.30 Zwiedzanie Introligatorni połączone z cogodzinnym pokazem introligatorskim

Dawna Gazownia Miejska
(PS GAZ), ul. Jagiellońska 42, wstęp wolny

12.00-17.00 Zwiedzanie wraz z przewodnikiem Izby Tradycji Gazownictwa (zwiedzanie o pełnej godzinie)

Muzeum Kanału Bydgoskiego
ul. Nowogrodzka 3

15.09.2017, godz. 16.00, otwarcie wystawy "Statki Bydgoskiego Obszaru Wodnego"

12.00, 18.00 Oprowadzanie po wystawach - "240 Lat Kanału Bydgoskiego" oraz "Statki Bydgoskiego Obszaru Wodnego"

15.00 Promocja wydawnictwa albumowego "Od Kanału Bydgoskiego do Kanału Finow"

Kanał Bydgoski
wstęp wolny

Apteka "Pod Łabędziem"
ul. Gdańska 5, wstęp wolny

12.00-18.00 Projekcja filmu "Łabędzie - ptaki miłości" ze zbiorów d. Muzeum Farmacji Apteki "Pod Łabędziem" w Bydgoszczy reż. Zbigniew Wróbel

12.00-18.00 prezentacja "Motyw łabędzia na pocztówkach" ze zbiorów d. Muzeum Farmacji Apteki "Pod Łabędziem" w Bydgoszczy

12.00-18.00 "Niebywała historia odnalezienia zaginionej figury łabędzia znad d. Apteki Pod Łabędziem> w Bydgoszczy" - wystawa posterowa

16.00 "Czy krem Halina> mógł odmienić losy świata?" - pokaz specjalny programu Archiwum B, wraz z prelekcją Adama Gajewskiego

12.00-18.00 Czy umiem rozpoznać rośliny lecznicze dziko rosnące w Polsce? - warsztaty

12.00-18.00 Łabędziowe origami - warsztaty dla dzieci

12.00-18.00 Ramka na zdjęcie "z łabędziem w tle" - warsztaty dla dzieci

12.00-18.00 Kolorowanki łabędziowe dla najmłodszych - warsztaty dla dzieci

Muzeum Mydła i Historii Brudu
ul. Długa 13-17, wstęp 10 zł/os. po wypowiedzeniu hasła: TehoFest

12.00, 13.30, 15.00, 16.30 Zwiedzanie Muzeum i poznawanie historii bydgoskiego przemysłu mydlarskiego i kąpielowego. Liczba miejsc na każdą

godzinę jest ograniczona. Zachęcamy do wcześniejszej rezerwacji. W przypadku udziału w Grze Miejskiej pt. "Odkrycia przemysłowej Bydgoszczy",

wstęp gratis po rozwiązaniu całej gry i wypowiedzeniu hasła.

Hala Pomp
(MWiK), ul. Gdańska 242, wstęp wolny

12.00-17.00 Zwiedzanie ekspozycji stałej

12.00-17.00 Zwiedzanie wystawy tematycznej MIASTO-LUDZIE-ŹRÓDŁA

12.00-17.00 Montaż instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej - warsztaty dla dzieci i dorosłych

Wieża Ciśnień
(MWiK), ul. Filarecka 1, wstęp wolny

12.00-17.00 Zwiedzanie ekspozycji stałej

Fabryka Obrabiarek do Drewna
(FOD), ul. Nakielska 53, wstęp wolny

12.00-14.00 Zwiedzanie Fabryki z przewodnikiem (I tura)

14.00-16.00 Zwiedzanie Fabryki z przewodnikiem (II tura)

Warzelnia Piwa Bydgoszcz
ul. Poznańska 8, wstęp wolny

12.00-18.00 Oprowadzanie z przewodnikiem po Warzelni Piwa - grupy 10 osobowe, każda grupa bierze udział w konkursie, w którym można wygrać 1 bon szlakowy do wykorzystania w Warzelni lub 1 bon na zestaw degustacyjny naszych piw. (Zwiedzanie co godzinę)

12.00-18.00 Prezentacja limitowanej edycji piwa szlakowego (do nabycia w Warzelni)

Rozgrzewka: 15.09.2017, piątek, 17.00
start: Stary Rynek

TehoFest - rozgrzewka

- Szlakiem TeH2O z Masą Krytyczną

- rajd rowerowy z nagrodami

(losowanie nagród godz. 20.00 - w czasie finału

TehoFest, 16 września)

FINAŁ TehoFest
16.09.2017 Fabryka Obrabiarek do Drewna (Nakielska 53)

19.00 W poszukiwaniu zaginionego Skarbu

- prezentacja 15 obiektów Szlaku TeH20;

odsłonięcie instalacji poprzemysłowej "Uważność" Karoliny Suchodolskiej

21.00 Karbido - Music4Buildings Vol. 13 /

Audiofotografia Bydgoszcz

- widowiskowy koncert z wizualizacjami VJ Group Cube (UA) w Fabryce Obrabiarek do Drewna

Wydarzenia towarzyszące:

Dom Leona Wyczółkowskiego
(MOB), ul. Mennica 7 na Wyspie Młyńskiej

12.00-18.00 Zwiedzanie

Pro Natura Sp. z o.o.
ul. Ernsta Petersona 22

11.00 Zwiedzanie Zakładu Termicznego Przekształcania

Odpadów Komunalnych (ZTPOK) - I grupa, zapisy w recepcji Exploseum,tel. 883 366 056

13.00 Zwiedzanie Zakładu Termicznego Przekształcania

Odpadów Komunalnych (ZTPOK) - II grupa, zapisy w recepcji

Exploseum, tel. 883 366 056

Optyk na Gdańskiej
ul. Gdańska 37

10.00-14.00 Wystawa grafik Arka Hapki przedstawiająca

znanych okularników

10.00-14.00 Mierzenie przedwojennych okularów

10.00-14.00 Bezpłatne badanie wzroku

KONKURS! PRZYBIJ PIĄTKĘ SZLAKOWI!

Zbierz pięć pieczątek z obiektów Szlaku TeH2O i weź udział w losowaniu nagród! Do zgarnięcia m.in. zaproszenie do zwiedzenia Parlamentu Europejskiego i nagrody od partnerów i sponsorów!

Wrzuć kupon do skrzynki konkursowej na stoisku informacyjnym w amfiteatrze przy Spichrzach nad Brdą do godz. 19.00. Losowanie nagród o godz. 20.00 na Wyspie Młyńskiej.