Żużlowe derby Pomorza - ich dramatyczne historie i bohaterowie

Pierwszy bydgoski bohater derbowych meczów z lat 70. Baraż o utrzymanie w roku 1973 był wyjątkowy. Polonia walczyła w nim z toruńską Stalą, która zajęła szczęśliwie drugie miejsce w II lidze po karach za tzw. kaperownictwo dla Motoru Lublin. Pierwszy pojedynek odbył się 7 paźzdiernika 1973 roku w grodzie Kopernika. Zwycięsko z niego wyszli miejscowi pokonując bydgoszczan 44:34. Dziesięciopunktowa zaliczka nie stawiał torunian w roli faworytów przed rewanżem. Odbył się on  tydzień później na stadionie bydgoskiej Polonii. Podczas zawodów doszło do niecodziennej sytuacji. Po wygranych wszystkich 5 biegach przez Polonię żużlowcy z Torunia odmówili startu. Przemaszerowali demonstracyjnie przed trybunami i udali się do szatni. Pomimo kilkakrotnych wezwań arbitra torunianie nie pojawili się w kolejnych biegach. Sędzia chcąc żeby mecz został zaliczony, puścił jeszcze trzy wyścigi, w których pojechali tylko bydgoszczanie. Następnie przy stanie 39:6 przerwał spotkanie. Wynik został zweryfikowany jako walkower, a Roman Kościecha i Bogdan Krzyżaniak - ojcowie Roberta i Jacka - którzy jako pierwsi odmówili wyjechania na tor, zostali zawieszeni na pół roku.

Jan Ząbik był "drugim po Bogu" w żużlowym Toruniu, gdy speedway na najwyższym poziomie ligowym się tam zaczynał. Tym pierwszym i jego nauczycielem był Marian Rose (1933-1970) - człowiek, który jako drugoligowiec walczył z najlepszymi o najwyższe indywidualne zaszczyty w kraju, ale też i na arenie międzynarodowej. Owocem tych bojów były m.in. medale IMP (srebro w 1966), a szczytem absolutnym był złoty medal MŚ, wywalczony przez Rosego wraz z kolegami z polskiej reprezentacji w tym samym roku 1966. Po tragicznej śmierci Rosego (na zdjęciu prowadzi jego motocykl w kondukcie pogrzebowym)  na rzeszowskim torze Ząbik stał się jego następcą. W 1973 roku, w dwóch meczach barażowych zdobył w Toruniu 7, a w przerwanym meczu w Bydgoszczy - 1 punkt.

W roku 1975 derby nr 3 i 4 - znowu barażowe. 5 października w Bydgoszczy gospodarze zwyciężyli 50:28. Podczas tego meczu groźny upadek zanotował Stanisław Kasa. Doznał skomplikowanego złamania nogi i musiał zrezygnować z uprawiania sportu. Tydzień później w Toruniu mecz zakończył się rezultatem 46:32, co oznaczało, że bydgoszczanie obronili się przed spadkiem. Torunianie i tak jednak awansowali, bo zwiększono liczbę drużyn występujących w I lidze z 8 do 10. Od 1976 roku co roku, z wyjątkiem dwóch sezonów (2008 i 2011, gdy to Polonia spadła) dochodzi do derbów Pomorza.

Bohater derbów z 1986 roku. W tamtym sezonie Polonia po raz pierwszy wygrała w Toruniu - 46:44. Do zwycięstwa przyczynili się poza Prochem także Marek Ziarnik i 20-letni Ryszard Dołomisiewicz. Rewanż w Bydgoszczy został rozegrany 6 sierpnia. Gospodarze pokonali gości 48:42. Niepokonanym zawodnikiem spotkania okazał się Wojciech Żabiałowicz. Złoto zdobył wtedy po raz pierwszy w dziejach Apator, dzięki sensacyjnej porażce niemal pewnej złota Polonii na własnym torze ze Stalą Gorzów.

Najwybitniejszy polski żużlowiec toruńskiego klubu. W roku 1987 został indywidualnym mistrzem Polski. W czapce Kadyrowa (tradycyjnym trofeum mistrza kraju) było mu do twarzy. Był wtedy najlepszy w dwudniowym finale - sumowało się punkty z dwóch zawodów finałowych.       

Trójka wychowanków Apatora: Mirosław Kowalik, Jacek Krzyżaniak i Robert Sawina zdobyła licencje żużlowe w roku 1987. W tym sezonie zadebiutował tylko Sawina, ale w kolejnych on i para Kowalik-Krzyżaniak stanowiła o sile torunian. Wszyscy startowali także w barwach Polonii. W niedzielę Sawina wystąpi jako menedżer bydgoskiej drużyny, a Kowalik - w tej samej roli w Unibaksie Toruń.

Od 1991 roku drużyny mogły zawierać kontrakty z zagranicznymi jeźdźcami. Drużynę znad Brdy reprezentował młody, 21-letni Tony Rickardsson. W Apatorze ścigał się mistrz świata z roku 90. - Per Jonsson. W sezonie tym w Toruniu zwyciężył Apator 51:37 (Rickardsson - 6 pkt, Jonsson - 14). Na torze przy ul. Sportowej lepsza była Polonia 46:44 (Rickardsson - 6, Jonsson - 17 w sześciu biegach). Rickardsson potem zdobywał punkty także dla Apatora (na zdjęciu)

11 czerwca 1992 roku Polonii udało się odnieść drugie zwycięstwo na toruńskim torze. Dzięki wspaniałej jeździe obcokrajowców Sam Ermolenko i Andy Smith oraz lidera bydgoskiej Polonii Tomasza Golloba (łącznie zdobyli 40 pkt.) zespół z Bydgoszczy wygrał 45:44. Na własnym torze bydgoszczanie 26 lipca wygrali 52:37. Wtedy, dzięki m.in. wspaniałej jeździe Szybkiego Sama,  po 21 latach przerwy Polonia zdobyła trzeci tytuł Drużynowego Mistrza Polski. Apator zajął trzecie miejsce.

26 czerwca w Bydgoszczy rozegrał się największy dramat derbów. Apator pokonał Polonię 46:44. W XII biegu doszło do tragicznego wypadku. Po trzech kolejnych zwycięstwach Per Jonsson upadł w wyniku kolizji z Waldemarem Cieślewiczem. Sparaliżowany Szwed już nigdy nie wrócił na żużlowe tory.

<iframe width="420" height="315" src="http://www.youtube.com/embed/5JE6daChmgo" frameborder="0" allowfullscreen></iframe>

Największy bydgoski bohater derbów. Jego wygrane wielokrotnie dawały Polonii zwycięstwa. W 2000 były aż cztery spotkania derbowe i trzy z nich wygrała doskonała ekipa Polonii (w rundzie zasadniczej było 48:42 i 41:49;  w rundzie finałowej dwa razy po 50:40

Trudny i kryzysowy był dla Polonii rok 2004, kiedy wcześniej upadł BKS, odeszli bracia Gollobowie. Ligę uratował wtedy wspaniale jeżdżący Andreas Jonsson. W derbach jednak bydgoszczanom nie poszło. W Toruniu zostali rozgromieni 66:24. U siebie, przegrywając dopiero w ostatnim wyścigu 2:4, ulegli 44:46.

Bohaterem derbów w sezonie 2006 okazał się debiutujący w bydgoskiej drużynie Rosjanin Emil Sajfutdinow. W pierwszym spotkaniu na torze w Bydgoszczy, wygranym przez polonistów 54:36, zdobył 7 punktów. Natomiast w rewanżu na toruńskim torze, dzięki jego znakomitej postawie i 9 pkt. Polonia zdołała odnieść pierwsze od 2002 roku wyjazdowe zwycięstwo na torze w Toruniu, pokonując Apatora (w składzie m.in. B.Pedersen, Iversen, Słaboń, Stachowiak) 45:44. Polonistom nie zaszkodziła nawet porażka 0:5 w ostatnim wyścigu, po wykluczeniu za przekroczenie limitu dwóch minut Jonssona i Protasiewicza (błędne kolory pokrowców na kaskach).